Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), 31 Aralık 2024 itibarıyla şirket araçları için mecburi hâle geliyor. Sistem 1 Temmuz 2025’ten itibaren de tüm sıfır araçlarda zorunlu tutulacak. UTTS cihazı olmayan araçlar bu tarihten sonra akaryakıt alamayacak. Ancak uygulama daha başlamadan maliyeti ve kullanım şekliyle tartışma konusu oldu.
UTTS’nin cihaz başına maliyeti 2.172 TL olarak belirlendi. Cihazlar, araç alım-satımı sırasında yeni kullanıcıya devredilemiyor. Bir araca taktırılan cihaz, araç satıldığında işlevsiz hâle geliyor ve yeni araç sahibi aynı cihazı yeniden satın almak mecburiyetinde kalıyor. Bu durum bireysel kullanıcılar ve şirketler için gereksiz bir harcama kalemi olarak görülüyor. Özellikle “kullan-at” modeli büyük eleştiri toplayan sistemin cihaz devir işlemlerine izin vermemesi, bireysel kullanıcılar ve filo şirketleri için maliyetleri katlıyor.
Böylece taşıt tanıma sistemi cihazlarından her yıl 3 milyon adedinin çöpe gideceği belirtiliyor. Bu da toplamda 6,5 milyar liradan fazla para anlamına geliyor.
HER ARAÇ ALIMINDA CİHAZ ALIMI ZORUNLULUĞU KALDIRILMALI
UTTS cihazlarının en çok maliyet oluşturduğu alanlardan biri de filo şirketleri. Binlerce araçlık filosu bulunan şirketler, her sene araçlarını yenilerken ciddi masraflarla karşı karşıya kalacak. Filo yöneticileri, mevcut sistemin hem ekonomik hem de çevresel olarak sürdürülebilir olmadığını belirtiyor.
Konuyla ilgili, “Vergi kaçakçılığını önlemek için sistemi destekliyoruz. Ancak her alım satımda yeni cihaz almak zorunda kalmamalıyız. Bu, bütün şirketler için bir maliyet oluşturuyor. Elektrikli araçlarda olduğu gibi, UTTS cihazlarında da plaka değişikliği yapılabilmeli” açıklamasında bulunuldu.
Kullanıcılar ve şirketler, cihazın araçla birlikte devredilebilmesi için bir yazılım güncellemesi yapılmasını talep ediyor. Bu tür bir çözümün uygulanmasının teknik olarak kolay olduğu ifade ediliyor.
HER YIL 3 MİLYON UTTS CİHAZI ÇÖPE GİDECEK
Cihazların ‘kullan-at’ şeklinde olması ülkemizdeki araç satış trafiği düşünüldüğünde teknolojik atık konusunu da gündeme getiriyor. Uzmanlar konuyla ilgili “Türkiye’de her yıl 1,8 milyon civarında ikinci el araç satışı yapılıyor. Sıfır araç satışları da 1 milyon bandında seyrediyor.
Yani ikinci el ve sıfır dâhil toplam satış 3 milyonu buluyor. Bu da şu demek; her yıl 3 milyon adet UTTS cihazı çöpe gidecek. Bu da ciddi bir teknoloji atığı” diyor. Öte yandan montaj noktalarında uygulamanın hayata geçirilmesiyle şimdiden yoğunluk yaşanmaya başladığı görülüyor.