Enerji, yaşamın sürdürülebilmesi için gerekli temel ihtiyaçlardan biridir. Isıtmada, aydınlatmada, elektrikli aletlerin çalışmasında, taşımacılıkta, sanayide vb. birçok alanlarda enerji kullanılmaktadır. Enerji kaynakları, kömür, petrol, doğalgaz, bor ve nükleer enerji gibi yenilemeyen ve kendini yenileyebilme özelliğine sahip doğaya zarar vermeyen yenilenebilir enerji olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Enerji kaynaklarının hızla tükenmesi, petrol, kömür, nükleer enerji gibi kendini yenileme durumu olmayan kaynakların bilinçsizce kullanılması, bu kaynakların çevreye ve atmosfere verdiği kirlilik gibi etkenler insanları yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmaya yönlendirmiştir.
Yenilenebilir enerji en genel anlamıyla, dünyada bol miktarda bulunan, kendini yenileyebilme özelliğine sahip olan, doğaya zarar vermeyen enerji kaynaklarıdır. Yenilenebilir enerji kaynakları Güneş, Rüzgar, Biyokütle, Jeotermal, Hidrolik, Hidrojen ve Okyanus Enerjisi (Dalga ve Gel-Git) olarak sıralanabilir.Yenilenebilir enerji kullanımı; enerji kaynaklarında çeşitliliği artıran, azalmakta olan fosil kaynakların yerini alabilecek, yerli olduğu için fosil yakıtlardaki dışa bağımlılığı azaltan, kırsal alanda elektrik temininde önemli, fosil yakıtların yerine kullanılarak hava kirliliği-sera gazı sorunlarına çözüm getirecek bir seçenektir.
Yenilenebilir enerji kaynaklarından olan biyokütle enerjisi, biyokütlenin farklı yöntemler ile işlenmesi sonucunda üretilen enerjidir. Biyokütle enerjisi doğrudan veya dolaylı yollarla üretilebilir. Doğrudan enerji üretimi, biyokütlenin yakılarak ısıya veya elektriğe dönüştürülmesi ile olur. Biyokütle kullanılarak üretilen çeşitli biyoyakıtlar yolu ile de (biyodizel, biyoetanol,biyogaz vb.) dolaylı olarak biyokütle enerjisi üretilebilir.Dünyada üretilmekte olan yağlı tohumlu bitkilerin ( kolza, soya, aspir, ayçiçeği vb.) ham yağından biyodizel, karbonhidrat içeren bitkilerin (mısır, patates, buğday, tatlı sorgum, şeker pancarı vb.) nişasta, şeker ve selülozundan biyoetanol, bitkisel ve hayvansal atıklardaki kullanılabilir gazdan dabiyogaz elde edilmektedir.
Tatlı sorgum (Sorghumbicolorvar.saccharatum(L.))bitkisi,buğdaygiller familyasından tek yıllık bir bitkidir. C4 bitkisi olması nedeniyle fotosentez etkinliği yüksektir. Doğu ve Kuzey Afrika orjinli olan bitki, güçlü ve hızlı büyüme özelliğine sahiptir. Etkili, derinlere inen ve güçlü kök yapısı ile yaprakları ve gövdesi üzerindeki mum tabakası sayesinde bitkinin kuraklığa dayanaklığı artmaktadır. Suyu daha verimli kullanan tatlı sorgum bitkisi su tasarrufu sağlayarak diğer bitkilerin yetişemediği marjinal alanlarda bile yetişebilme imkanı bulmaktadır. Tatlı sorgum bitkisi diğer bitkilere göre, kullandığı birim su miktarına karşılık daha fazla kuru madde üretmektedir. Toprak seçiciliği fazla olmayan tatlı sorgum her türlü toprakta yetişebilmektedir. Hastalık ve zararlılara karşı da dayanıklılığı yüksektir. Tatlı sorgum, boyu 1-5 m kadar uzayabilen bir bitkidir. Erken olgunlaşan genotiplerin sap uzunluğu, geç olgunlaşan genotiplerden daha kısa olmaktadır. Gövde boğum ve boğum aralarından oluşmaktadır. Bitkinin sapı içerisindeki özsuyu tatlı olup, %7.0-18.9 arasında değişen şeker ihtiva etmektedir. En fazla şeker miktarı sap kısmında bulunmakta olup, bitki özsuyu fruktoz, glikoz, sakkaroz, arabinoz, sukroz, galaktoz gibi 14’ten fazla şeker türünü içermektedir. Kabuk ve tohumun renkleri çok farklı olabilmekte ve tohumlar kavuzla kaplıdır. Tohum kabuğu tanen içerir. Tohumun 1000 tane ağırlığı çeşitlerine bağlı olarak 16-28 gr arasında olabilir.
Tatlı Sorgum Bitkisinin Kullanım Alanları:
- Sapında bulunan şekerli özsuyu fermantasyona tabi tutularak biyoetanol üretilmektedir.
- Şekerli özsuyu içeren bitki kısımları hayvan beslenmesinde kullanıldığında yem değeri de artmaktadır.
- Tatlı sorgum bitkisinin taneleri ve sapındaki şıradan elde edilen şeker ve pekmez gıda maddesi olarak insan beslenmesinde kullanılabilmektedir.
- Sorgum unundaki protein gluten barındırmadığından, tahıla alerjisi olan kişiler unundan rahatlıkla faydalanma imkânı bulabilmektedirler.
- Bitkinin yeşil aksamı yeşil yem, kuru yem ve silaj olarak hayvan beslenmesinde kullanılabilmektedir.
- Bitki boyunun uzun olması ve birim alanda çok fazla sayıda kardeş meydana getirmesi nedeniyle birim alan biyokütle ve kuru madde verimi diğer yem bitkilerinden daha fazla olmaktadır.
Tatlı Sorgum (Sorghumbicolor var. saccharatum) Bitkisi
Özgeçmiş
Aliye ŞEFLEK
1985 Konya doğumludur. 2007 yılında Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri bölümünden mezun olmuştur. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalında2010 yılında yüksek lisansını, 2021 yılında doktora eğitimini tamamlamıştır. 2013 yılında göreve başladığı Selçuk Üniversitesi Sarayönü Melek Yüksekokulunda, Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölümü Organik Tarım Programında öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır.