Pandemi kaynaklı artan talep, üretici ülkelerin ihracatı kısıtlaması, kuraklık ve artan kur; sadece son bir yılda Türkiye’deki buğday fiyatını 2.250 TL’den 4.500 TL’nin üzerine taşıdı.
Türkiye’de fiyatlara bakıldığında, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin 2021 ürünü ekmeklik buğday alım fiyatı, 17 Mayıs 2021’de ton başına 2.250 lira olarak açıklanmıştı. Bu fiyat, o gün 269 dolara denk geliyordu. Dolar da 8,36 liraydı. O günden Aralık 2021’e kadar geçen süreçte, Türkiye’nin kullandığı buğdayın tonu döviz bazında yaklaşık 100 dolar arttı. Aralık ayı başındaki kur ile hesaplandığında, buğdayın tonu 4.500 liranın üzerine çıktı. Konya Ticaret Borsasında ekmeklik buğday fiyatının tonu, bir ara 5 bin liradan işlem gördü. Böylece buğdayın fiyatı, sadece 7 ayda, TMO’nun alım fiyatının iki katından da yüksek bir seviyeye ulaşmış oldu. Bu sebeple Türkiye’de ekmek ve makarna başta olmak üzere bütün unlu mamullere arka arkaya zam geldi.
Toprak Mahsulleri Ofisinin kasım sonunda yaptığı 385 bin ton ekmeklik buğday ithalatı ihalesinde de ton fiyatı, 395 dolar sınırına kadar dayandı. İhracatçı ülkeler de kısıtlamaya giderek kendi tedbirlerini alıyor. Fiyatların “daha da artacağı” korkusuyla “stokçuluk” faaliyetlerinde artış yaşanıyor.
Rekolte düşecek
Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre; Türkiye’de uzun yıllar ekim-kasım yağışları 107,7 milimetre ölçüldü. 2021’in bu iki aylık döneminde ise 76,2 milimetre yağış düştü. İki aylık yağışlar Burdur, Konya, Aksaray, Karaman, Nevşehir, Malatya, Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye çevreleri ile Güneydoğu Anadolu’nun büyük kısmında normallerine göre yüzde 60’tan fazla azalırken; Gaziantep, Kilis ve Şanlıurfa çevrelerinde bu oran yer yer yüzde 80’lerin üzerine çıktı. Gübre fiyatlarında da son bir yılda yaşanan yaklaşık dört katlık artış, tarlalara daha az gübre atılmasına sebep oldu. Bütün bu faktörler, Türkiye’de buğday veriminin bir miktar gerileyeceğini ve bu alanda ülkemizi 2022’de zor bir yılın beklediğini gösteriyor.