Prof. Dr. Zeliha Matur, en çok 40 ila 70 yaş aralığında ortaya çıkan ve kaslarda kontrol kaybıyla başlayan ALS hastalığının ölümle sonuçlanabildiğini söyledi.
Motor nöron hastalığı olarak da bilinen ve bir uzuvda kas seğirmesi, konuşma, yutkunma ve hareket etme güçlüğü olarak ortaya amyotrofik lateral skleroz veya ALS, kas güçsüzlüğüne neden olan beyin ve omurilikteki sinir hücrelerini etkileyen ilerleyici bir nörodejeneratif hastalık. İlerledikçe nefes almak zorlaşıyor ve kişiyi önemli oranda etkiliyor.
Sigara içenlerde, kafa travmasına maruz kalanlarda, profesyonel sporcularda ve elektrik çarpanlarda, ağır metaller ve bazı kimyasal maddelere maruz kalanlarda ALS gelişimi görülebiliyor.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Zeliha Matur, hastalığın belirtilerini, teşhis ve tedavi yöntemlerini anlattı.
EN ÇOK 40-70 YAŞ ARALIĞINDA ORTAYA ÇIKIYOR
ALS’nin en sık 40 ila 70 yaş arasındaki insanları etkilediğini vurgulayan Prof. Dr. Matur, hastalığın daha genç yaşlarda da ortaya çıkabildiğini vurgulayarak “Tüm ırklardan ve etnik gruplardan insanları etkiler” dedi.
Matur, ALS’nin iki ana türü olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Sporadik, ALS'nin en yaygın şeklidir ve vakaların yüzde 90'ını oluşturur. Bu vakalar, bilinen herhangi bir genetik neden veya ailede ALS öyküsü olmaksızın rastgele ortaya çıkar. Ailesel ise ALS'nin az sayıda insanı etkileyen kalıtsal bir şeklidir. Ancak son zamanlarda yapılan birçok genetik keşif, ALS'nin kalıtsal formlarının daha önce düşünülenden daha yaygın olduğunu göstermektedir.”
SİGARA İÇENLER DAHA BÜYÜK RİSK ALTINDA
Birçok hipotez öne sürülse de ALS'nin nedeninin tam olarak bilinmediğini kaydeden Matur, genetik yatkınlık zemininde çevresel faktörlerin etkisi olduğu görüşünün hakim olduğunu söyledi. Matur, “Hastalık erkeklerde biraz daha fazla görülür ve biraz daha erken yaşta ortaya çıkar” diyerek şunlara dikkat çekti:
“Tüm etnik gruplar etkilenir ama beyaz ırkta biraz daha fazla görülür. Sigara içenlerde, kafa travmasına maruz kalanlarda, profesyonel sporcularda ve elektrik çarpanlarda sıklığı biraz daha fazladır. Kurşun, civa ve selenyum gibi ağır metaller, böcek ve sinek öldürücü kimyasal maddeler, kimyasal çözücüler ALS gelişimi için risk oluşturur.”
TIBBİ ÖYKÜYE BAKILMALI
Matur, ALS’nin belirtilerini şöyle açıkladı: “Özellikle uzuvlarda, omuzlarda veya dilde kas seğirmesi, kas krampları, kas güçsüzlüğü, geveleyerek veya genizden konuşma gibi konuşma değişiklikleri, çiğneme veya yutma bozuklukları.”
Matur, ALS teşhisinin tıbbi öykü, nörolojik muayene bulguları ile konulduğunu söyledi. Elektromiyografi ve sinir iletim çalışması, transkranyal manyetik uyarım gibi elektriksel tanı testleri ile ALS tanısının desteklendiğini belirten Matur, ALS benzeri tablo yapan diğer hastalıkları ayırmak için beyin ve omurilik manyetik rezonans görüntüleme (MR), beyin omurilik sıvısının incelenmesi, kan ve idrar analizlerinin yapılması gerektiğini belirtti.
TEDAVİSİ YOK AMA…
“ALS'nin kanıtlanmış bir tedavisi yoktur” ifadelerini kullanan Matur, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak amacıyla riluzole (Rilutek®) kullanıldığını söyledi. Matur, ayrıca etkinlikleri tartışılmakla beraber edavarone (Radicut®) ve sodyum fenilbütirat/taurursodiol (Relyvio®) ilaçlarının da FDA tarafından onaylandığının altını çizdi. Ayrıca hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve semptomların yönetimine yardımcı olmak için fizyoterapi, konuşma terapisi ve solunum terapisinden yararlanıldığını belirtti.