Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Afrika'da "M çiçeği (mpox)" vakalarında artış yaşandığını belirterek, vatandaşları uyardı. DSÖ, virüsün yayılmasının temel nedenlerinin belirlenmesi için yoğun araştırılmaların yapılması çağrısında bulundu.
DSÖ'de M çiçeği virüsü alanında uzman olarak görev yapan Rosamund Lewis, Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi'nin haftalık basın toplantısında yeni salgına karşı değerlendirmelerde bulundu. M çiçeği vakalarının artmaya devam etmesiyle bunun bir halk sağlığı tehdidi olmaya devam ettiğini belirten Lewis, yılbaşından bu yana dünya genelinde 3 bin 100'den fazla vaka rapor edildiğini kaydetti.
Lewis, "Sadece Mayıs ayında 26 ülkeden yaklaşık 600 doğrulanmış vaka DSÖ'ye bildirildi. Özellikle Afrika'da M çiçeği vakalarında bir artış yaşanıyor. Bu artışın altında yatan nedenleri belirlemek için yoğun araştırmalar yapılması gerektir" dedi.
100 VAKADAN 5’İ ÖLÜMLE SONUÇLANIYOR
Lewis, Güney Afrika'da Nisan ayından bu yana "clad IIb" varyantıyla ilişkili 13 doğrulanmış vaka ve iki ölüm olduğunu bildirdi.
Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin büyük bir salgınla karşı karşıya olduğunu ve sadece 2024 yılında bildirilen 9,291 M çiçeği vakasının 419'unun ölümle sonuçlandığını belirten Lewis, bu ülkede M çiçeği virüsü vakalarının ölüm oranının yaklaşık yüzde 5 olduğunu kaydetti.
Lewis, salgının daha çok çocukların hayatını kaybetmesine neden olduğunu vurgulayarak, Afrika'da M çiçeği vakalarında son dönemde görülen artışın ele alınmasının kritik bir ihtiyaç olduğunu da dile getirdi.
M ÇİÇEĞİ (MPOX) NEDİR?
Maymun çiçeği hastalığı (mpox) ilk olarak 1958 yılında Afrika kıtasında maymunlarda daha sonra 1970 yılında insanda tespit edilen viral bir hastalıktır. Etkeni DNA virüsü olan mpox virusu (Monkeypox Virus) dur. Sıklıkla sincap, sıçan, fareler gibi kemirgenlerde bulunan ve onlardan insana geçen bir zoonotik enfeksiyon hastalığıdır.
Daha önceki yıllarda, görülen vakalar Afrika kıtasında veya Afrika’dan gelen insanlarda görülürken bu yıl Avrupa ve Amerika’da da görülmeye başlayınca Dünya Sağlık Örgütü ve sağlık dünyasının dikkatini çekmiştir. Kasım 2022’den beri maymun çiçeği hastalığına Dünya Sağlık Örgütü ‘mpox’ teriminin kullanılmasını önermektedir.
MPOX HASTALIĞI NASIL BULAŞIR?
İnsandan insana bulaşmanın esas olarak büyük damlacıklar ile yani yüz yüze, uzun süreli ve yakın temas ile olduğu bilinmektedir. Ayrica, kirlenmiş giysiler, havlu, çarşaf vb. materyallerle yakın temas ile bulaşmaktadır. Sağlıklı kişilerin ciltlerindeki gözle görülemeyecek çatlaklar/çizikler, mukozalar (ağız, burun, göz) veya solunum sistemi ile temas sonucu bulaşır.
Yakın temas söz konusu olduğundan cinsel ilişki ile de bulaşabildiğini bilinmektedir. Bunlara ek olarak, infekte hayvandan ısırık, tırmalama, hayvanın kan ve vücut sıvıları ile veya etiyle temas, lezyonlara direkt temas veya tüm bunlarla kirlenmiş materyallerle temas yolu ile gerçekleşebilmektedir.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Mpox, su çiçeğinden farklı bir hastalıktır. Lenf bezlerinde şişlik yapması mpox hastalığının en önemli özelliklerindendir. Mpox hastalığı, temastan sıklıkla 6-13 gün sonra, fakat nadiren 21 gün sonra ortaya çıkar. O nedenle temas öyküsü olanlar 21 gün yakından izlenmelidir. En bilindik semptomları ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonlarıdır.
Cilt lezyonları, gövdeden çok yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür ve ateş başladıktan 1-3 gün sonra ortaya çıkar. Avuç içi, ayak tabanı, ağız içi, genital bölgede ve gözlerde döküntüler görülebilir. Lezyonlar düz kızarık başlayıp, sonradan kabarıp, içi beyaz sıvı ile dolu hale döner. 2-4 haftada kendiliğinden iyileşir. Bağışıklığı baskılanmış kişilerde ve çocuklarda ağır enfeksiyona neden olabilir.
TEDAVİSİ VAR MIDIR?
Mpox hastalığının spesifik bir tedavisi onaylanmamıştır. Fakat, tecovirimat, brincidofovir, cidofovir ve spesifik immunglobulinin kullanımı klinik araştırma aşamasındadır. Cilt bakımı ve üzerine eklenecek bakteriyel enfeksiyonların tedavisi yapılabilmektedir.
Mpox için kullanılmak üzere 2019 yılında FDA, JYNNEOSTM’i (Imvamune ve Imvanex adları ile de bilinmektedir) aşı olarak onaylamıştır. Canlı, zayıflatılmış (atenüe) çiçek ve maymun çiçeğine karşı etkilidir. Ayrıca ACAM2000 de genişletilmiş erişimli yeni ilaç uygulamaları kapsamında FDA ve CDC tarafından önerilmektedir. Özellikle temas hikayesi olan ve temas riski yüksek olan kişilere aşılama önerilmektedir.
MPOX’TAN KORUNMANIN YOLLARI NELERDİR?
Enfekte kişilerle yakın ve cilt temasından uzak durmak
Enfekte kişilerle ortak havlu, çarşaf, bardak vs kullanmamak
Düzenli el yıkamak
Risk gruplarının aşılanmasıdır.