Emeklilik çalışanların hayali. Ama buna kavuşmak kolay olmuyor. Kiminin yaşı dolmuyor kiminin primi eksik. Kimisi de sigortalılık yılını tamamlamamış. Sistem çalışanlara bazı fırsatlar sunuyor.
Askerlik borçlanması ve doğum borçlanması eksik prim olduğunda ilk akla gelenler. Böylece hem prim hem de yaştan kazanabiliyorsunuz. Sigortadan sonra yapılan 3 doğum 2160 gün (6 yıl) kazandırıyor. Sigortadan önce yapılan askerlik ise borçlanılan gün kadar işe giriş tarihini geri çektiği için emeklilik yaşı ve prim şartı azalıyor.
Bunların dışında da imkanlar var. İşte mevcut yasayla eksik primi tamamlamanın 6 yolu.
1) YIPRANMA PAYI
Çoğu kişi yıpranmanın erken emekli ettiğinden habersiz. Ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlar yıpranma payı (fiili hizmet süresi) ile erken emekli olabilecek. Madenlerde, alüminyum fabrikalarında, yeraltı işlerinde, su altında, Türk Silahlı Kuvvetleri’nde, Emniyet’te, MİT’te, itfaiye işlerinde çalışanlar her yıl 60-180 gün yıpranma hakkı kazanıyor. Bu süreler prime ekleniyor ayrıca emeklilik yaşından düşüyor.
2) ERKEN YAŞLANMA
SGK Sağlık Kurulu tarafından erken yaşlanma olduğu tespit edilen sigortalılar, yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık aylığı alabiliyor. Yani bu kişiler; 55 yaşını doldurduğunda ve 5400 gün primi varsa emekli olabilirler.
3) BORÇLANMA
Sigortalı olarak çalışmaktan uzak kaldığımız zamanların bir kısmını borçlanarak geri kazanma imkânımız var. Bunlardan bazıları şöyle: Memurlar ücretsiz izin sürelerini daha sonra borçlanarak emeklilik hizmetinden saydırabiliyor. Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurtiçinde veya yurtdışında geçirilen doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri de borçlanma kapsamında.
Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri de borçlanma kapsamında.
Sigortalı olarak yapılan avukatlık stajı diğerlerinden ayrı olarak emeklilik hesabından sayılıyor. Tutukluluk ve gözaltında geçen süreler de borçlanılabiliyor. Bu süreleri mahkûm olunmadığı sürece borçlanarak hizmetinizden saydırabilirsiniz.
Sigorta veya staj başlangıcından sonra doğum yapan kadınlar, eksik primlerini borçlanarak çocuk başına 2 yıl kazanabilir. Tek çocuk için ödeme 15 bin 580 lira.
4) 1,5 YIL KAZAN
Askerden önce sigortanız yoksa bu günleri borçlanarak sigorta başlangıcını öne çekebilirsiniz. 1 günlük borçlanmayla emeklilikte 1 yıl kazanıp, 75 gün daha az prim ödeyebilirsiniz. 540 (18 ay) askerlik borçlanmasının maliyeti bugün için en az 11 bin 687 TL. Yani günlük 21.64 TL.
5) ENGELLİ BAKIMI
Engelli çocuğu bulunan kadınlar: 1 Ekim 2008’den sonra prim ödeme gün sayılarının dörtte biri (yüzde 25’i) prim ödeme gün sayısına ekleniyor ve bu süreler emeklilik yaş hadlerinden indiriliyor. Örneğin; sigortalı 1 Ekim 2008’den sonra 3000 gün prim ödesin. Bu prime 750 gün daha eklenecek. Ayrıca 2 yıl 8 günlük süre de emeklilik yaşından düşülecek.
6) HİZMET TESPİTİ
Yıllarca çalıştığınız halde patron priminizi eksik yatırdıysa bu durumda hakkınızı arayın. İşten ayrıldığınız tarihten itibaren 5 yıl içinde hizmet tespit davası açarak eksik prim ve tazminatlarınızı alabilirsiniz. Çalışan ölmüşse, hak sahipleri de yetim maaşı için dava açabiliyor.