Hükümetin 2024-2026 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Programı (OVP) geçtiğimiz eylül ayında açıklanmıştı. OVP ile emeklilik sisteminde köklü değişiklikler yapılması planlanırken bir şartı yerine getirenlerin yüzde 30 daha fazla maaş alabileceği ortaya çıktı.
Türkiye'de emeklilik sistemi, aylık ödenen dosya sayısının 16 milyona ulaşmasıyla birlikte kritik bir noktaya geldi. İdeal orana göre 4 çalışana bir emekli olması gerekirken şu anda her 1.8 çalışana bir emekli düşüyor. Bu dengesizlik, sosyal güvenlik sistemini zorlamakla kalmıyor, aynı zamanda emeklilerin daha yüksek aylıklar almasının önünde büyük bir engel oluşturuyor.
OVP'de emeklilik sistemi ve maaş hesaplama yöntemlerinde bir dizi düzenleme yapılması planlanıyor. OVP'de, "Sosyal güvenlik sisteminde kişilerin daha uzun süre istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler gerçekleştirilecektir" ifadesi yer aldı. Buna göre yeni modelle sigortalıların sistemde daha uzun süre kalmaları teşvik edilecek. OVP kapsamında öngörülen değişiklikler, emekliliği değil, çalışmayı teşvik edecek ve bu sayede çalışanlar yüksek maaş elde edebilecekler.
EMEKLİLİK HESABI DEĞİŞİYOR
Yapılacak düzenlemelerle emeklilik maaşlarını belirleyen parametrelerde değişiklikler yapılması öngörülüyor. Artık sadece yatırılan primler değil, aynı zamanda çalışma gün sayıları da maaşı etkileyecek. Bu, emeklilikte daha yüksek maaş almak isteyenlerin sistemde daha uzun süre kalmayı tercih etmesini sağlayacak.
Mevcut sistemde, emeklilik maaşları üç ayrı dönem için hesaplanıyor: 1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası. Maaş hesaplamaları dilekçe tarihine göre belirlenen güncelleme katsayısı ile çarpılarak belirleniyor.
Bu hesaplamalarda şu faktörler etkili oluyor:
Sigortalının ödediği primler (SPEK: Sosyal Güvenlik Prime Esas Kazanç)
Üç dönem için aylık bağlama oranları
Önceki yılın güncelleme katsayısı
Önceki yılın enflasyon oranı
Önceki yıl büyümenin yüzde 30'u
O yılın enflasyon artışları
Gündemde olan konular şunlar:
Aylık bağlama sistemindeki karmaşanın sadeleştirilmesi
Ocak ve Temmuz aylarında yapılan enflasyon artışlarının yeniden düzenlenmesi
Çalışan-emekli oranındaki aktüeryal dengenin sağlanması
Sistemde kalmanın emekli aylığı açısından daha cazip hale getirilmesi
YÜKSEK MAAŞ İÇİN SON TARİH
Yeni düzenlemeler için tarih olarak 2024'ün üçüncü çeyreği işaret ediliyor. Teknik çalışmalar sonucunda taslakların ortaya çıkması bekleniyor ve düzenlemelerin yeni yasama döneminde gündeme gelmesi planlanıyor.
Yeni emekli olacaklar, yüksek maaş alabilmek için dilekçelerini en doğru tarihte teslim etmek istiyor. En yüksek emekli maaşını almak için başvurunun zamanlaması kritik bir öneme sahip. 31 Aralık 2024 tarihine kadar emeklilik dilekçesi verenler, 1 Ocak 2025'ten sonra başvuranlara göre yaklaşık yüzde 30 daha yüksek emekli maaşı alabilecek.
Bu fark, enflasyon oranları ve maaş zammı hesaplamalarının etkisiyle ortaya çıkıyor. Dolayısıyla, bu tarihe kadar başvuru yaparak daha yüksek emekli maaşı elde etme fırsatını kaçırmamak için takviminizi işaretleyin.
31 ARALIK TARİHİNİ KAÇIRMAYIN
SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına ocakta yüzde 49,25, temmuz ayında da yüzde 24,73 oranında zam yapıldı. Yıllık artış yüzde 86,16 oldu. Emeklilik dilekçesini 31 Aralık 2024 tarihine kadar verenler ocak ve temmuz aylarındaki zamdan yararlanacaklar.
Yıllık artış yüzde 86,16 oldu. Emeklilik dilekçesini 31 Aralık 2024 tarihine kadar verenler ocak ve temmuz aylarındaki zamdan yararlanacaklar.
1 Ocak 2025 tarihinden sonra dilekçe verenler ise 2024 ocak ve temmuz aylarındaki maaş zamlarından yararlanamayacaklar.
Merkez Bankası 2024 yılı enflasyonunu yüzde 38 olarak tahmin ediyor. Merkez Bankası’nın piyasa katılımcıları ile yaptığı ankette ise 2024 yılı enflasyonu yüzde 43,52 olarak tahmin edildi.
Orta Vadeli Program’da 2024 yılı gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) gelişme hızı yüzde 4 öngörüldü. Enflasyon tahminlerine göre, dilekçeyi 1 Ocak 2025 tarihinde verenlerin aylıkları 2024 yılı için yüzde 86,16 yerine yüzde 39,2 ile yüzde 44,72 arasında değişen oranda artırılacak.
MAAŞ FARKI YAKLAŞIK YÜZDE 30 OLACAK
İkisi arasındaki farkı daha iyi anlayabilmek için 2024 yılı ocak ayında 16.612 TL olan ve ocak ayında SSK ve BAĞ-Kur emekli aylıklarına yapılan zam yansıtılmamış maaş örneğini ele alalım.
Emeklilik dilekçesi 31 Aralık 2024 tarihine kadar verildiğinde 16.612 TL olan maaş önce ocak zammı uygulanarak 24.793 TL’ye çıkacak. Bu tutar temmuz ayındaki maaş zammı uygulandığında ise 30.925 TL olacak.
Diyelim ki, bu yılın temmuz aralık döneminde enflasyon yüzde 10 oldu.
Dilekçeyi 31 Aralık 2024 tarihinden önce vermiş olan söz konusu kişinin aylığı gelecek yıl ocak ayında yüzde 10 oranında artırılarak 34.016 TL olacak.
Emeklilik dilekçesi 1 Ocak 2025 tarihinden sonra verildiği takdirde ise 2024 ocak başında zamsız hali 16.612 TL olan aylık yüzde 39,2 oranında artırıldığında 23.124 TL’de, yüzde 44,72 oranında artırıldığında ise 24.040 TL’de kalacak.
Ocak ayında ayrıca bu yılın ikinci yarısındaki yüzde 10’luk enflasyon oranında artırıldığında ise sırasıyla 25.436 TL veya 26.623 TL olacak.
Bu durumda, örneğimizdeki kişi emeklilik dilekçesini 31 Aralık 2024 tarihinde verdiğinde 2025 ocak ayında 34.016 TL aylık alacak.
Aynı kişi dilekçesini 1 Ocak 2025 tarihinde verdiğinde 2025 ocak ayı maaşı 25.436 TL ile 26.623 TL arasında kalacak. Gelecek yıl ocak ayı maaşları arasındaki fark yaklaşık 10 bin TL’ye kadar çıkabilecek.