Kış mevsimi yaklaşırken, üst solunum yolu hastalıkları arasında ilk sıralarda gelen grip, nezle ve zatürre vakaları artmaya başladı. Uzmanlar, bu hastalıklardan en az zararla kurtulmak için grip aşısı yapılmasını önerirken, pandemiyle gündeme gelen Covid aşılarının zararları, aşıya ilişkin akıllarda soru işaretlerine neden oldu.
Dünya çapında her yıl yaklaşık 1 milyar insanın mevsimsel olarak etkilendiği ve bunların 3 ila 5 milyonunda hastalığın kalıcı olacağı tahmin ediliyor. Her yıl 290 - 650 milyon kişi grip nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu kişiler aynı zamanda gribin en önemli kompleksi ve kavrama ile elde edilen ölümlerin en önemli nedeni olan pnömoni (zatürre) açısından da risk taşıyor.
Bu süreçte en etkili önlemin kavrama ve zatürre aşısı çalışmalarının tamamlanması olduğunu dile getiren Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Acar, kavrama ve zatürre aşıları hakkında bilgi verdi.
KİMLER GRİP ve ZATÜRRE AŞISI OLMALI?
Dünyanın her yerinde dolaşan influenza virüslerinin nedeni olan akut bir solunum yolu enfeksiyonu olan kavrama, her yıl dünyada yaklaşık 3-5 milyonu ağır hastalık olmak üzere 1 milyar kişiyi etkiliyor ve 300-650 bin kişinin ölümüne neden oluyor. Gribe yakalanmamak için sık el yıkama, sağlıklı beslenme, mevsime göre giyinme gibi kişisel bakımın yanı sıra özellikle risk altındaki kişilerin mutlaka aşılanması gerektiğini belirten Prof. Dr. Acar, şunları söyledi:
“Grip virüsü her yıl değiştiğinden, Dünya Sağlık Örgütü küresel izleme süresi olan aşı içerikleri için yıllık önerilerde bulunuyor. Her yılın aşı içeriği Dünya Sağlık Örgütü'nün tavsiyeleri dikkate alınarak hazırlanıyor. Aşı, geçirdiği kavrama sezonu için etkili oluyor. Mevsimsel gribe karşı etkin bir korunmanın sürdürülmesi için her yıl kavrama aşısının yaptırılması gerekiyor. Risk taşıyan kişilerin Eylül-Ekim aylarından itibaren güncel aşılarla aşılanması gerekiyor. Aşının koruyuculuğu ise yaklaşık 6-8 ay sürüyor. Dolayısıyla bir sonraki kavrama mevsiminde tekrar gribe yakalanmak mümkün hale geliyor. Bu nedenle mevsimsel olarak korunmak için aşısının belli dönemlerde yapılması gerekiyor.
Aşılar, pnömokok hastalıklardan en iyi şekilde korunmayı sağlar. Toplum arasında zatürre aşısı olarak da bilinen iki tür pnömokok aşısı mevcuttur, bu aşılar kişi zatürre dışında diğer pnömokok yayılmadan korunmasına yardımcı olur. Ayrıca geçmişte pnömokok hastalığı geçirilmiş olsa bile, kişiye zatürre aşısı uygulaması önerilir. Grip ve pnömokok aşılarını aynı zamanda yapımı normaldir, iki aşı farklı kollara yapılmak suretiyle aynı anda uygulanabilir.”
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Prof. Dr. Ali Acar, risk gruplarını şu şekilde sıraladı:
“Kavrama açısından risk taşıyanlar:
Gebeler
6-59 ay arası çocuklar ile 50 yaş üstü yetişkinler
Kronik hastalıklar: (Astım dahil kronik akciğer hastalığı, Diyabet, metabolik hastalık, kalp hastalığı, kronik hastalık hastalığı, kronik böbrek hastalığı, hastalığın enfeksiyonu)
Bağışıklığı baskılanmış ilaçlar (doğumsal, AIDS, kanser veya kullanılan sistemler nedeniyle)
6 ay-18 yaş arasında olup uzun süreli aspirin tedavisi kullananlar
Obez kişiler
Komplikasyon riski yüksek olanlarla aynı evde yaşayanlar veya bakım hizmeti verenler (sağlık personeli, özellikle 6 aydan küçük çocuklarla temaslılar, 5 yaş altı ve 50 yaş üstü kişilerin ev temaslıları ve bakım verenler)
Pnömokokal olasılık açısından risk taşıyanlar:
2 yaş ve altındaki kişiler,
65 yaş ve üzeri kişiler,
Kronik akciğer, kalp, böbrek, kalp hastalığı, diyabet ya da HIV enfeksiyonu bulunanlar,
Kohlear implantı olanlar,
Beyin omurilik sıvısı (BOS) sızıntısı olanlar,
Kanser hastaları, organ nakli ilaçları kullananlar,
Nefrotik sendromu bulunanlar,
hücre hastalığı ve diğer hemoglobinopatilere sahip olanlar,
Dalağı ya da dalak fonksiyon bozukluğu olan kişiler,
Sigara içenler
Alkolizm
AŞI FELÇ YAPMAZ, KISIRLIĞA NEDEN OLMAZ
Kavrama ve zatürre aşılarının ciddi yan etki göstermesi, yetişkinlikte yapılan aşılardan farklı değildir. Aşılar kısırlığa neden olmaz ve gebelerde de kullanılabilir. Ancak tüm aşıların uzman gözetiminde ve sağlık kontrolünde yapılması gerekiyor.”