Türkiye’de para ve kur politikalarının yönetilmesinden sorumlu kurum olan Merkez Bankası, dün gece saatlerinde istifa kriziyle gündeme geldi. 2023 yılının Haziran ayında göreve gelen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan, faiz indirimleri, İstanbul’daki ev kiralarını yüksek bulması ve apartman görevlisinin enflasyon ile ilgili söylemleriyle gündeme gelmiş, son olarak da babasının bir banka çalışanını işten atmasıyla gündemi sarsmıştı.
Sosyal medya hesabından dün affını istediğini belirten Erkan’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla görevden alındığı, yerine ise Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Fatih Karahan’ın atandığı açıklanmış, karar resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmişti.
Ekonomik krizin giderek derinleştiği bu günlerde Merkez Bankası’ndaki görev değişikliği, 2028 yılında başkanlık sistemine geçildiğinden beri başkanlık sürelerinin kısalmasını bir kez daha tartışmaya açtı.
AK Parti’nin 22 yıllık iktidar süresi boyunca Merkez Bankası ve Başkanları Erkan’ın istifası öncesinde de defalarca tartışma konusu olmuştu. Erkan, AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılından bu yana değişen 7’inci Merkez Bankası Başkanı oldu.
Merkez Bankası Başkanlığı’nda yaşanan görevden alınanların büyük bölümü, 2018’de geçilen ‘başkanlık sistemi’ ve sonrasında giderek derinleşen ekonomik kriz döneminde gerçekleşti.
Başkanlık sistemine geçildiği 2018 yılından bu yana Hafize Gaye Erkan ile birlikte beş Merkez Bankası Başkanı değişti.
BAŞKANLIK SİSTEMİ 5 BAŞKANI GÖREVİNDEN ETTİ
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, başkanlık sistemine geçildiğinden bu yana “faiz sebep enflasyon sonuç” söylemiyle Merkez Bankası’nın para politikalarını sık sık eleştirmiş, başkanları hedef alarak, ‘Merkez Bankası’nın para politikalarını ‘ihanetle’ suçlamıştı.
Erdoğan, ‘başkanlık sistemine’ geçildiğinden bu yana çoğunlukla faiz politikalarında yaşanan görüş ayrılığını neden göstererek, üç Merkez Bankası başkanını aniden görevden almıştı.
İlk görevden ayrılan 2019 yılında Murat Çetinkaya oldu. Çetinkaya’nın yerine 6 Temmuz 2019’da göreve başlayan Murat Uysal 2020’nin kasım ayında görevden alındı. Uysal’ın yerine büyük umutlarla getirilen Naci Ağbal da göreve erken veda edenlerden oldu. 20 Mart 2021’ye kadar dayanabilen Ağbal’ın koltuğuna Şahap Kavcıoğlu oturdu. Bu değişiklikle birlikte Ağbal’ın ekibi de görevden alındı. Kavcıoğlu dönemiyse 26 ay sürdü. Bu dönemde Erdoğan’ın istekleri doğrultusunda düşürülen faiz oranlarıyla döviz ve enflasyonda rekor yaşandı.
Seçimler sonrasıysa ekonomide ‘U dönüşü’ yaşandı. Kötü giden ekonomiyi toparlaması için ‘tam yetki’yle Hazine ve Maliye bakanlığına getirilen Mehmet Şimşek’in Merkez Bankası koltuğuna Hafize Gaye Erkan’ı geçirdi. Faiz oranını yüzde 45’e yükselten Erkan’ın görev süresiyse sekiz ay oldu.
AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında bu yana Merkez Bankası Başkanlığı’nda değişen isimler şöyle:
Süreyya Serdengeçti (2001-2006)
Durmuş Yılmaz (2006-2011)
Doç. Dr. Erdem Başçı (2011-2016)
Murat Çetinkaya (2016-2019)
Murat Uysal (2019-2020)
Naci Ağbal (2020-2021)
Dr. Şahap Kavcıoğlu (2021- Haziran 2023)
Hafize Gaye Erkan (Haziran 2023- 2 Şubat 2024)