Ev kiraları, son yollarda fahiş oranda arttı. Kiracıları isyan ettiren konut kirası zamlarına, enflasyonla mücadele kapsamında Haziran 2022'de Meclis'te kabul edilen geçici kanunla, yüzde 25'lik sınır getirildi.
Sınırlama her ne kadar uygulanmasa da Temmuz 2023'te sona eren uygulama, 1 yıllığına uzatıldı. Ev sahipleri ve kiracılar, temmuz ayında kirada yüzde 25'lik zam sınırı uzatılmazsa kira zamlarının ne kadar olacağını araştırmaya başladı.
Habertürk'ten Ahmet Hamdi Girgin'in haberine göre uygulamaya devam edilmezse ya da yeni bir sınır getirilmezse, kira zamları önceden olduğu gibi
12 aylık enflasyon ortalamasına göre hesaplanacak.
Son olarak açıklanan Mart ayı enflasyon verilerine göre, 12 aylık ortalama yüzde 55,91 olarak şekillendi. Yani yüzde 25'lik tavan uygulaması olmasa ev sahipleri mart ayında en fazla yüzde 55,91 zam yapabilecekti. Peki temmuz ayında 12 aylık enflasyon ortalamasının ne kadar olması bekleniyor?
YIL SONUNDA YÜZDE 44 ENFLASYON BEKLENİYOR
Son TCMB Piyasa Katılımcıları Anketi'ne göre; yıl sonunda enflasyonun yüzde 44 civarına gelmesi bekleniyor. Bu beklentinin gerçekleşmesi için de yılın geri kalanında ortalama aylık enflasyonun yaklaşık yüzde 2,5 olması gerekiyor. Bu şartlar sağlanırsa 12 aylık ortalamaların (aylık tavan kira zam oranı) önümüzdeki aylarda şu şekilde gelişmesi bekleniyor:
Verilere bakıldığında kontratını Temmuz'da yenileyecek olanların tavan zam oranı yüzde 64,6 civarında olurken, Ağustos ayındaki yenilemelerde bu oran yüzde 70.9'a çıkacak. Sonraki aylarda ise oran düşecek. Buna baz etkisi neden oluyor.
BAKAN TUNÇ: İHTİYAÇ KALMAYACAK GİBİ DURUYOR
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Şubat ayında katıldığı bir TV programında yüzde 25 uygulamasının devam edip etmeyeceğiyle ilgili soruya cevap vermişti.
Adalet Bakanı Tunç, konuyla ilgili, "Önceliğimiz enflasyon hedefinin tutturulması. Pandeminin etkisi, depremin etkisi, diğer etkenler ekonomimizi olumsuz etkileyen hususlar. Tüm dünya etkilendi. Meclis böyle bir tedbiri düşündü haklı olarak.
Bunun uzatılıp uzatılmayacağı o gün belirlenecek. O günkü şartlar geldiğinde meclisimizin vereceği karardır. Ev sahibi ve kiracı arasında arabulucu sistemini başlattık. Bu konudaki tartışmaları bir nebze aşağı çektik" demişti.
Bakan Tunç, "Sizin tahmininiz yüzde 25 kira artışı uzatılmaz mı?" sorusuna, "Yüzde 25 sınırı Temmuz’da sona eriyor. Maliye Bakanımızın özellikle enflasyon hedefiyle ilgili açıklamalarına baktığımız zaman böyle bir duruma ihtiyaç kalmayacak gibi görünüyor" diye cevap vermişti.
Bakan Tunç'un açıklamasının ardından 'sınır kalkıyor' şeklinde haberlerin çıkması üzerine Dezenformasyonla Mücadele Merkezi bir açıklama yapmıştı.
25 TEMMUZ’DA SONA ERİYOR
Açıklamada, kiralarla ilgili vatandaşlardan gelen şikayetler üzerine TBMM Genel Kurulunda konut kira artışlarının bir önceki kira yılına ait bedelin yüzde 25'ini geçmemesine ilişkin düzenlemenin 2022 Haziran ayında kabul edildiği hatırlatılmış ve şu ifadelere yer verilmişti:
"2 Temmuz 2023 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 6098 sayılı Borçlar Kanunu’na konut kira sözleşmelerinde kira artış oranının sınırlı olduğuna dair eklenen Geçici Madde 2 hükümleri doğrultusunda yüzde 25’lik kira artış oranı 1 Temmuz 2024’e kadar uzatılmıştır.
Herhangi bir resmi kurumdan, 'yüzde 25 zam sınırının kaldırıldığına' yönelik bir açıklama yapılmadığı tespit edilmiştir.
İddialara dayanak olarak gösterilen Adalet Bakanı Yılmaz Tunç'un açıklamasında, 'Kiralarda yüzde 25 zam sınırı uygulamasının uzatılmamasına karar verildi' şeklinde bir ifade kullanılmadığı belirlenmiştir.
Bakan Tunç, katıldığı bir TV programında yöneltilen, 'Sizin tahmininiz yüzde 25 kira artışı uzatılmaz mı?' sorusuna 'Yüzde 25 sınırı Temmuz’da sona eriyor. Maliye Bakanımızın özellikle enflasyon hedefiyle ilgili açıklamalarına baktığımız zaman böyle bir duruma ihtiyaç kalmayacak gibi görünüyor' şeklinde cevap vermiştir.
Dolayısıyla Bakan Tunç'un açıklaması, 'böyle bir karar alındığı' yönünde değil, 'böyle bir beklentisinin olduğu' yönündedir."
ENFLASYON RAPORU'NDA KİRA DÜZENLEMESİ 'DEVAM ETMEYECEK' MESAJI
Merkez Bankası, şubat ayında yayımladığı Enflasyon Raporu'nda konut fiyatları ve kiraların düşürülmesine yönelik önerilerde bulunmuştu. Önerilerin yanı sıra kirada uygulanan düzenlemelerle ilgili de yorumlar yapılmıştı.
Metinde 'Halihazırdaki çalışmalar, kiraların düzenlenmesine yönelik uygulamaların uzun vadede konut inşasını, konutların bakımını ve gayrimenkul yatırımlarını negatif etkilediğini belirtmektedir' denilmişti.Raporda, kira düzenlemesinin devam etmeyeceği yönünde sinyaller verilmişti.
Enflasyon raporunda kira düzenlemesine yönelik ifadeler şöyleydi:
- Orta ve uzun vadede kiralık konut arzının planlanarak artırılması regülasyonların negatif etkileri göz önüne alındığında uygun bir çözüm olarak görülmektedir. Halihazırdaki çalışmalar kiraların düzenlenmesine yönelik uygulamaların uzun vadede konut inşasını, konutların bakımını ve gayrimenkul yatırımlarını negatif etkilediğini belirtmektedir.
Daha fazla regülasyon kiralık konut piyasasının daralması anlamına gelebilirken, daha az regülasyon kiracı güvensizliğini artırmaktadır (Haffner ve diğerleri 2008). Kholodilin ve Kohl (2023) Avrupa ülkeleri için yaptıkları çalışmada ikinci dünya savaşından günümüze kadar uzanan süreçte daha fazla kira kontrolü uygulayan ülkelerde kiralık konut sayısının azaldığını, konut sahipliği oranının ise arttığını göstermektedir.
Bu bağlamda kısa vadede kiracıları koruyan düzenlemelerin uzun vadede kiralık konut piyasasının hilafına sonuçlar vermemesi için dikkatli şekilde uygulanması gerekmektedir.
- Ülkemizde kira artışını yüzde 25 ile sınırlayan uygulama 2024 yılı temmuz ayında sona erecektir. PÖS verileri, bu kısıtla uyumlu şekilde kira güncellenmesi oranının oldukça düşük olduğuna işaret etmektedir.