ZAMANIMIZDAN dört bin yıl önce, Etilerin bulunduğu yermiş. Selçuklu Osmanlı devrinde tamamen Türk yurdu olmuş. TOLOBASI adı verilen inler, saraya benzetilirmiş. Saray ini söylenen yerlere, sonradan SARAYÖNÜ denilmiş.
İKİNCİ bir rivayettir. İlçe topraklarının genişliği, Büyük Sarayın önündeymiş. Bugünkü yerleşme yeri. HAÇLI ordularının yağmasından, Kurtarmak için canını, sığınmıştır inlere, Ladik Dağından, Öziçindeki kasaba halkı.
SONRALARI inlerden, kaymışlar bugünkü yere, Doğu-Batı yönünden demiryolunun geçmesiyle. 1959'da olmuş ilçe merkezi.
Düzlükler üzerindedir, SARAYÖNÜ İLÇESİ. Güneyden Ladik dağlarıyla çevrilidir.
Kuzeye akar, Karaçayır deresi. EN önemli tarihi eseri: Piri Hüseyin Camii, daha sonra Hatıp Camii, Çatal ve Hatıp Çeşmesi.
İNŞALLAH daha da gelişecek, İlçemiz SARAYÖNÜ.
Yorgunluğu atmak için, Evcekaya Mevkii,
Seyretmek için, BEŞGÖZ dinlenme yeri...