Sahipsiz hayvanların korunmasını güçlendiren düzenlemeler içeren Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Kanun ile Hayvanları Koruma Kanunu'nda önemli iyileştirmeler yapılarak hayvan haklarına dair değişiklikler getirildi.
Hayvan Hakları Koruma Kanunu'nda yapılan yeni düzenlemelerle, kanunun temel amaçları arasına "insan, hayvan ve çevre sağlığının korunması" ilkesi eklendi. Bu değişikliklerle birlikte, sahipsiz hayvanların durumlarının iyileştirilmesine yönelik adımlar atılırken, kedi ve köpek gibi evcil hayvanların sahiplenilmesi süreci, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın veri tabanında kayıt altına alınarak daha şeffaf hale getirilecek. Bu sayede, "sahipli" ve "sahipsiz" hayvan tanımları daha net bir çerçeveye kavuşturulacak.
Uygulamada tereddüde mahal verilmemesi amacıyla ve Kanun'daki "yakala-kısırlaştır-sal" metodunun kaldırılması nedeniyle hayvan bakımevi tanımında uyum değişikliği yapılacak. Hayvan bakımevinin tanımı, "Bakanlıktan izin alınmak suretiyle kurulan ve hayvanların sahiplendirilinceye kadar barındırıldığı ve rehabilite edildiği bir tesis" şeklinde değiştirilecek.
Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların hayvan bakımevlerine toplanması ve buralarda rehabilite edilerek sahiplendirilinceye kadar bakılacak olması sebebiyle bakımevleri dışında bir hayvana bakmanın onun yasal sorumluluğunu alarak sahiplenilmesi suretiyle mümkün olabileceği ilkesi kabul edilecek. Kanun'un ilkeleri arasında yer alan "Evcil hayvanlar, türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir. Sahipsiz hayvanların da sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenmelidir." ifadesi yürürlükten kaldırılacak.
Hiçbir maddi kazanç ve menfaat amacı gütmeksizin, sadece insani ve vicdani sorumluluklarla, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanları sahiplenmek isteyen ve Kanun'da öngörülen koşulları taşıyan gerçek ve tüzel kişilerin teşviki ve bu kapsamda eş güdüm sağlanması esas olacak.
YENİ HAYVAN BAKIMEVLERİ KURULACAK
Yerel yönetimler, gönüllü kuruluşlarla iş birliği içerisinde, sahipsiz hayvanların sahiplendirilinceye kadar bakılmaları için hayvan bakımevleri kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlayacak, eğitim çalışmaları yapacak.
Hayvan bakımevlerine alınan hayvanlardan rehabilite edilen köpekler sahiplendirilinceye kadar bu yerlerde barındırılacak. Doğru ve güncel veri sağlanabilmesi amacıyla hayvan bakımevlerine alınan hayvanlar Tarım ve Orman Bakanlığı veri sistemine kaydedilecek.
Bakımevine alınan köpeklerden insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olanlarına, Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu'nun 9. maddesindeki "Hayvanlara ötenazi yapmak yasaktır. Ancak, hayvanlara acı ve ıstırap çektiren veya iyileşme durumu bulunmayan hastalık durumlarında, akut bulaşıcı bir hayvan hastalığının önlenmesi ya da eradikasyonu amacıyla veya insan sağlığı için risk oluşturan durumlarda, davranışları insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen durumlarda veteriner hekim tarafından ötenazi yapılmasına karar verilebilir. Ötenazi işlemi veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yapılır." hükümleri uygulanacak.
Yerel yönetimler sahipsiz köpeklere ilişkin yürüttüğü iş ve işlemlerde Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi kapsamında gerekli idari tedbirleri almaya yetkili olacak.
Hayvanlara yapılacak müdahalenin sadece tıbbi gerekçelerle değil Kanunda yer alan diğer istisnai durumlarda da yapılabilmesine imkan sağlanacak.
SAHİPSİZ HAYVANLAR BAKIMEVİ DIŞINDA BİR YERE BIRAKILAMAYACAK
"Yerel yönetimler adına toplanan sahipsiz hayvanların bakımevi dışında bir yere terk edilmesi veya bakımevinde barındırılan köpeği bakımevi dışında bir yere bırakmak" fiilleri yasak kapsamına alınacak. Böylece sahipsiz hayvanların toplanması, hayvan bakımevlerine götürülmesi ve bu hayvanların sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevi bünyesinde bakılmasına ilişkin hükümlerin uygulanmasının ve yerel yönetimlerin görev ve sorumluluklarını eksiksiz olarak yerine getirmelerinin sağlanması amaçlanacak.
İl Hayvanları Koruma Kurulunun görevleri arasına, sahipsiz hayvanların korunmasına yönelik yürütülen çalışmaların yanı sıra insan, hayvan ve çevre sağlığını korumaya yönelik olarak sahipsiz hayvanlardan kaynaklı sorunları belirlemek ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri üretmek eklenecek.
Düzenlemeyle başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara yapılacak desteğin kapsamı genişletilecek. Buna göre de insan, hayvan ve çevre sağlığının korunması amacıyla bakımevleri, hastaneler ve ameliyathaneler kurmak; bunlara ilişkin ilaç, alet ve ekipmanları temin etmek ile bakımevlerinde bakım, rehabilitasyon ve sahiplendirme gibi faaliyetleri yürütmek için başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara teşvik veya Bakanlıkça uygun görülen miktarlarda mali destek sağlanacak.
HAYVANLARA ZARAR VERENLERE CEZA
Hayvanları korumaya yönelik hükümlere aykırı hareket eden veya sahiplendiği hayvanların bakımını ciddi şekilde ihmal eden ya da onlara ağrı, acı veya zarar veren kişilerin denetimle yetkili merci tarafından hayvan bulundurması yasak olacak ve hayvanlarına el konulacak. Söz konusu hayvanlardan sahiplendirilme niteliği olanlar sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevinde barındırılacak.
Caydırıcılığın sağlanması amacıyla sahipli hayvanın sahibi tarafından terk edilmesi kabahatine ilişkin idari para cezası hayvan başına 2 bin liradan 60 bin liraya çıkarılacak. Yerel yönetimler adına toplanan sahipsiz hayvanları bakımevi dışında bir yere terk eden veya bakımevinde barındırılan hayvanı bakımevi dışında bir yere bırakanlara ise hayvan başına 50 bin lira idari para cezası verilecek.
Kanunla, sokakta bakıma ve korunmaya ihtiyacı olacak sahipsiz hayvan bulunmaması amaçlandığı için Hayvanları Koruma Kanunu'ndaki "yerel hayvan koruma görevlileri"ne ilişkin hüküm yürürlükten kaldırıldı.
Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 25 bini aşan belediyeler, sahipsiz veya güçten düşmüş ya da tehlike arz eden hayvanların korunması ve sahiplendirilinceye kadar bakımının yapılması ile rehabilitasyonunun sağlanması amacıyla hayvan bakımevleri kuracak.
Belirtilen hayvanlar, ilgili belediyeler tarafından hayvan bakımevine götürülecek. Hayvan bakımevi kurma zorunluluğu olmayan belediyeler ile il özel idareleri, sorumluluk alanındaki bu hayvanları en yakın hayvan bakımevine götürecek.
Belirtilen kaynağı ayırmayan belediye başkanı ve meclis üyeleri ile ayrılan kaynağı hayvan bakımevi kurmak, sahipsiz hayvanları toplamak, rehabilite etmek veya sahiplendirilinceye kadar bakmak için harcamayan veya bu kaynağı başka amaçlar için sarf eden belediye başkanı ve belediye yetkililerine 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilecek.
BELEDİYELER 2018 SONUNA KADAR BAKIMEVLERİ KURULACAK
Söz konusu belediyeler 31 Aralık 2028'e kadar belirtilen hayvan bakımevlerini kurmakla ve mevcut bakımevlerinin koşullarını iyileştirmekle yükümlü olacak.
Belediyeler, 31 Aralık 2028'e kadar hayvan bakımevleri kurmak, rehabilitasyon işlemlerini gerçekleştirmek ve sahipsiz hayvanlara sahiplendirilinceye kadar bakmak için kesinleşmiş en son bütçe gelirlerinin binde 5'i oranında kaynak ayıracak.
Bu oran, büyükşehir belediyelerinde binde 3 olarak uygulanacak.
Belediyelerce bu oranların üzerinde yapılan harcamaların yüzde 40'ı, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belediyeye aktarılacak. Aktarılacak tutar hiçbir şekilde maddedeki oranların yüzde 40'ını geçemeyecek. Ayrılan ödenekler başka bir amaç için kullanılamayacak.
Kedi ve köpek sahipleri, hayvanlarını en geç 31 Aralık 2025'e kadar dijital kimliklendirme yöntemleriyle kayıt altına aldırmak zorunda olacak.
Teklifin yasalaşmasının ardından, TBMM Genel Kurulu tatile girdi.
ÖZEL: KONUYU ANAYASA MAHKEMESİNE GÖTÜRECEĞİZ
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Meclis’ten geçerek yasalaşan sokak hayvanları yasasını Anaysa Mahkemesine götüreceklerini söyledi.
Sokak hayvanlarına ilişkin yasanın Meclis’te kabul edilmesi sonrası açıklama yapan Özel, yürütmeyi durdurma talebi ile Anayasa Mahkemesi’ne gideceklerini belirterek, kanunun örtülü talimatlarına uymayacaklarını vurguladı.
Özel, “Bundan sonraki süreçte daha çok barınak yapmaya, aşılamaya, kısırlaştırmaya ve sahiplendirmeye yönelik üzerimize ne düşüyorsa fazlasıyla yapacağız. Ama bu yükün belediye gücüyle ve bu kadar olanaksızlıklar içinde tam olarak yerine getirilmesi mümkün değil. Bundan sonra çıkacak her olumsuzluktan bugünkü sorumsuz yasama anlayışı sorumludur” dedi.
Meclis’te gazetecilerin sorularını yanıtlayan Özel, kanunun Anayasaya aykırı olduğunun altını çizerek, "Sağlıklı bir çevre hakkı insanlar için gerekli. Özellikle aşılı sokak köpeklerinin vahşi yaşamla kent yaşamı arasında özellikle kuduz gibi hastalıklara karşı bir bariyer olması da göz önünde bulundurularak halk ve toplum sağlığı açısından da çok büyük bir risk alındı. Hepsini birden değerlendirip kanunu Anayasa Mahkemesi'ne götüreceğiz. Bu bizim zaten görevimiz. En kısa zamanda ve yürütmeyi durdurma talebiyle bunu yapacağız" ifadelerini kullandı.
“YASANIN BÜTÜNÜ TEHLİKELİ AMA İLK HALİ DOĞRUDAN KATLİAM YASASIYDI”
Yasanın ilk halinin katliam yasası olduğunun altını çizen Özel, muhalefetin itirazları ile ötenazi ifadesinin kaldırıldığını belirtti. Özel, “Yasanın bütünü yine çok tehlikeli ama ilk geldiği hal doğrudan katliam yasasıydı. Muhalefetin ve grubumuzun büyük gayretleriyle bu geri adımlar atıldı. Bunu görmek lazım” şeklinde konuştu.
Özel, CHP'li belediyelerin "kanunun üstü örtük, yani 'sen bu işi çözemezsin, çözemezsen cezalısın, gel katliam yap' çağrısına direneceklerini ve asla bu kanunun örtülü talimatına uymayacağını" vurgulayarak sözlerine şöyle devam etti:
"CHP'li belediyeler bu kanunun üstü örtük, yani 'sen bu işi çözemezsin gel katliam yap' çağrısına direnecekler ve bu kanunun o örtülü talimatına uymayacağız. Bundan sonraki süreçte daha çok barınak yapmaya, aşılamaya, kısırlaştırmaya, sahiplendirmeye yönelik üzerimize ne düşüyorsa fazlasıyla yapacağız ama bu yükün belediye gücüyle ve bu kadar olanaksızlıklar içinde tam olarak yerine getirilmesi mümkün değil.
Bundan sonra çıkacak her olumsuzluktan bugünkü sorumsuz yaşama anlayışı sorumludur. Bizim belediyelerimiz kendi üzerine düşenlere bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da yapacaktır."