İnsan beyninde mikroplastik ve nanoplastik (MNP) bileşen miktarının 8 yıl öncesine kıyasla yüzde 50 artış gösterdiği ortaya çıktı.
ABD'de New Mexico Üniversitesindeki araştırmacılar, bazı insan dokularındaki MNP miktarını inceledi. 2016-2024 yılları arasında yapılan araştırmada karaciğer, böbrek ve beyin örneklerini inceleyen araştırmacılar, bu organlar arasında MNP oranındaki artışın en çok beyinde görüldüğünü tespit etti.
Son yıllarda çevre kirliliği ve mikroplastiklerin insan sağlığı üzerindeki etkileri, giderek daha fazla araştırılıyor. Son 8 yılda otopsi örneklerini inceleyen bir araştırma, mikroplastiklerin beyinde karaciğer ve böbreklere kıyasla çok daha fazla biriktiğini ve bu birikimin arttığını ortaya koydu. Çalışma, Nature Medicine dergisinde yayımlandı.
ABD'nin New Mexico Üniversitesi ve Kolombiya'dan araştırmacıların yürüttüğü çalışmada, toplamda 52 beyin örneği incelendi. Sonuçlar, çevre kirliliğinin sağlık üzerindeki etkilerine dair kaygıları artırıyor.
BEYİNDE DİĞER ORGANLARA GÖRE DAHA FAZLA BİRİKİYOR
Mikroplastiklerin insan vücudundaki birikimi, özellikle beyin dokusunda, karaciğer ve böbreklere kıyasla çok daha fazla olduğu tespit edildi. Bu tespit, 2016'daki örneklerde dahi net bir şekilde görülmüştü.
Araştırmacılar, 2024 yılına ait örneklerde beyin ve karaciğer dokularındaki mikroplastik yoğunluğunun arttığını, özellikle demans hastalığına sahip bireylerde ise bu yoğunluğun en yüksek seviyeye ulaştığını buldu. Ancak, mikroplastiklerin beyin hastalıklarına neden olup olmadığı hala belirsiz.
Yapılan araştırmalar, mikroplastiklerin insan beyninde zamanla daha yüksek yoğunlukta biriktiğini gösteriyor. 2016 ve 2024 yıllarında alınan örneklerde beyin dokusunda bulunan plastik parçacıklarının, böbrek ve karaciğer örneklerine göre çok daha yoğun olduğu belirlendi. 2024 yılına ait örneklerde ise mikroplastik yoğunluğu, 2016 yılına göre belirgin şekilde artmıştı.
Ayrıca, 12 demans hastasında, beyin dokusunda diğerlerinden daha fazla mikroplastik tespit edildi. Ancak, bu bulgu ile mikroplastikler arasında doğrudan bir nedensellik ilişkisi kurmak mümkün değil.
BEYNİN FRONTAL KORTEKS BÖLGESİNDE BİRİKİYOR
Son 50 yılda çevreye salınan mikro ve nano plastikler, büyüklükleri 1 nanometreden (bir milyarda bir metre) 500 mikrometreye (bir milyondan bir metre) kadar değişebilen parçacıklardır. Bu plastiklerin insan sağlığı üzerindeki olası etkileri ise hâlâ netlik kazanmamıştır.
Daha önce yapılan çalışmalar, plastiklerin insanlar üzerindeki potansiyel zararlarını incelemiş, ancak bu zararın derecesi ve mekanizması hakkında kesin bir sonuca varılmamıştır. Şu ana kadar yapılan çoğu çalışma, sadece 5 mikrometreye kadar olan partikülleri tespit edebilen görsel mikroskopi tekniklerini kullanmıştır.
Yeni yapılan bu araştırma, beynin frontal korteks bölgesindeki örneklerde, plastik partiküllerinin önemli derecede yoğun olduğunu gösterdi. Ayrıca, 2016'dan 2024'e kadar olan dönemde, mikroplastiklerin artışının, bu partiküllerin çevreye yayılmasının yanı sıra, insan sağlığı üzerindeki etkilerini de gözler önüne seriyor.
DEAMANSA ETKİSİ VAR MI?
Araştırmacılar, mikroplastiklerin beyin dokusunda birikmesinin demans ile bir bağlantısı olabileceğini belirtiyor. Ancak bu, doğrudan bir nedensellik ilişkisi oluşturacak kadar yeterli veri sunmuyor.
Çalışma, sadece bir ilişkiyi işaret etmekte ve mikroplastiklerin demansa yol açıp açmadığına dair kesin bir sonuç bulunmamaktadır. Bu konuda daha geniş örneklem grupları ile yapılacak araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
DAHA FAZLA ARAŞTIRMA GEREKİYOR
Matthew Campen ve ekibi, bu araştırma için yenilikçi bir yöntem kullandı. Mikroplastiklerin vücutta nasıl dağıldığını belirlemek amacıyla, farklı teknikler ve kimyasal analizler yapıldı. Bu analizlerde kullanılan yöntemler, mikroplastiklerin doğru bir şekilde tespit edilmesi için titizlikle uygulandı.
Ancak, laboratuvar ortamlarında ve örneklerin işlenmesinde yaşanabilecek potansiyel kirlenme, bu sonuçların doğruluğunu sorgulamakta. Campen, mikroskobik plastiklerin beyne ulaşabilmesi için, bu partiküllerin sindirim sistemini geçmesi ve kan-beyin bariyerini aşması gerektiğini belirtiyor. Ancak bunun nasıl gerçekleştiği hakkında henüz kesin bir bilgi yok.
Bu çalışma, mikroplastiklerin insan vücudunda birikimi ve olası sağlık etkilerine dair önemli bir adım atmakta. Ancak, mikroplastiklerin beyin hastalıklarına neden olup olmadığına dair kesin bir sonuca varmak için daha fazla uzun dönemli araştırma yapılması gerektiği vurgulanıyor.