Veganlık, son yıllarda bir trend olarak özellikle gençler ve kadınlar arasında giderek yayılıyor. Bu beslenme yönteminde yiyecekler et içermeyecek şekilde hazırlanıyor.
Uzmanlar, giderek çok sayıda kişinin tercih ettiği vegan köfte veya vegan sosis gibi ürünlerin zararlarına dikkat çekti. Vegan köfte ve sosis gibi ürünlerin içerdikleri tuz ve yağ sebebiyle kalp sağlığı için zararlı olduğunu belirten uzmanlar, bu beslenme şeklinin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor.
İngiltere’deki Bournemouth Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada vegan sosis, hamburger ve kıyma yiyenlerin kan basıncının et tüketenlere göre daha kötü olduğu görülürken bilim insanları, gıda endüstrisini “yeni nesil et alternatiflerinin gelişimini yeniden değerlendirmeye” çağırdı.
ETOBUR VE BİTKİ BAZLI GRUPLAR ÜZERİNDE DENENDİ
Araştırma için tip 2 diyabet riski taşıyan 82 katılımcı, sekiz haftalık bir deneme için etobur (42) veya bitki bazlı (40) beslenme gruplarına ayrıldı.
Vegan katılımcılar, yiyecekleri etleri vegan ve ultra işlenmiş alternatifleriyle değiştirdiler.
Et yiyenlere verilen altı et seçeneği arasında da dana eti ve domuz kıyması, tavuk göğsü, hamburger köftesi, sosis ve tavuk parçaları yer aldı.
Çalışmadan önce gönüllülere, araştırmacıların kardiyometabolik sağlıklarını değerlendirebilmeleri için kan testleri yapıldı. Kan şekeri seviyelerini gerçek zamanlı olarak kontrol etmek için glikoz monitörleri takıldı. Bilim insanları daha sonra kolesterol ve kalp sağlığının diğer önemli belirteçlerindeki değişiklikleri izlemek için ikinci bir kan testi yaptılar.
KAN BASINCI SONUÇLARI FARKLILIK GÖSTERDİ
American Journal of Clinical Nutrition'da yazan akademisyenler, araştırmanın sonucuna ilişkin yaptıkları açıklamada şu ifadelere yer verdi:
“Klasik kardiyovasküler hastalık risk faktörleri arasında, hayvan bazlı et diyeti ile bitki bazlı et grupları arasında net bir etki gözlenmedi.
Her iki grubun da kolesterolü düştü. Trans yağların (doymamış yağ asitleri) seviyeleri et yiyenler arasında en yüksek seviyedeyken, sekiz hafta boyunca sodyum alımları azaldı. Vegan et tüketenler arasında ise yüzde 42,5 oranında artış görüldü.
Et yiyenlerde kan basıncında küçük iyileşmeler kaydedildi, ancak bitki bazlı diyet uygulayanlarda bu durum görülmedi.
Bu bulgular, geleneksel bitki bazlı diyetlerin sağlık açısından belgelenmiş yararlarına rağmen, bunların sağlık yararlarının vegan etlerle birleştirilmemesi gerektiğini gösteriyor.”
Bitki bazlı beslenmeye olan ilgi son yıllarda, veganların etik, çevresel veya sağlık nedenleri öne sürmesiyle artıyor.
VEGANLIK NEDİR?
Veganlık veya veganizm, bazı nedenlerle hayvan kökenli gıdaları ve diğer hayvansal ürünleri kullanmayı reddetmektir. Vegan kişiler, vejetaryen'lerden farklı, hayvan kullanımı yoluyla elde edilen gıdaları, giyecekleri ve yumurta, süt, bal, yün gibi diğer tüm yan ürünleri kullanmayı reddeder.
1944 yılında, The Vegan Society'nin kurucularından Donald Watson veganlığı şu şekilde tanımladı: “Veganlık hayvanlar alemine dair sömürü ve zulmün tüm biçimlerini dışlamanın ve yaşamı gözetmenin yoludur. Et, balık, kümes hayvanı, yumurta, bal, hayvansal süt ve türevlerini dışlayıp bitkiler aleminin ürünleriyle yaşamak ve tamamen ya da kısmen hayvanlardan üretilen tüm ticari malların alternatiflerini kullanmak şeklinde pratiğe dökülür."
Vegan diyetleri, diyet lifi, magnezyum, folik asit, C vitamini, E vitamini, demir açısından daha yüksek ve diyet enerji kaynağı, doymuş yağ, kolesterol, omega-3 yağ asitleri, D vitamini, kalsiyum, çinko ve B12 vitamini açısından daha düşük olma eğilimindedir.
VEGAN BESLENMEDE NELER YENİR?
Baklagiller: Nohut, mercimek, fasulye, barbunya gibi baklagiller yüksek protein içeriğine sahiptir.
Soya: Soya fasulyesi, tofu, soya sütü ve tempeh yüksek miktarda protein içerir.
Tahıllar: Bulgur, kinoa, yulaf, esmer pirinç gibi tam tahılların protein içeriği yüksektir.
Kabuklu yemişler ve yağlı tohumlar: Fındık, badem, ceviz, fıstık, chia tohumu, keten tohumu gibi kabuklu yemişler ve yağlı tohumlar da yüksek miktarda protein içerir.
Sebzeler: Ispanak, brokoli, Brüksel lahanası, kuşkonmaz, yeşil bezelye gibi sebzeler de protein içeriği yüksek olan sebzeler arasındadır.