Çiftçi borca çalışıyor

Sarayönü'nde, çiftçilerin umutla başladığı harman sezonu hayal kırıklığı ile kapanıyor. Harmanın sonuna doğru rekolte ve fiyat tabloları netleşirken, çiftçinin tarladan kaldırdığı mahsulün ancak geçen seneden kalan borçları ödemeye yeteceği ortaya çıktı. Geçtiğimiz yıl yaşanan afet derecesindeki kuraklığın yaralarını bu sene sarmak isteyen çiftçiler, devletin fiyat ve alım politikaları nedeni ile umduğunu elde edemedi. İthal buğdaydaki büyük vergi indirimi ve taban fiyatların serbest piyasanın altında açıklanması çiftçiyi zarara uğrattı.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Adana çevresinde hasadın tamamlanmasının ardından İç Anadolu Bölgesi'nde harman başlayacağında taban fiyatların düşük açıklanması ve piyasayı da düşürmesi, çiftçiler arasında büyük eleştiri konusu oldu. Türkiye'nin buğday ambarı olan Konya'da çiftçiye darbe vurulduğunu kaydeden çiftçiler, üvey evlat muamelesi gördüklerini savundu.

Fiyatlar açıklanmadan önce serbest piyasada oluşan fiyatlara mahsulünü satarak borcunu ödemeyi ve gelecek yılki tohumluğunu almayı hedefleyen çiftçiler, bu şartlar altında sadece borcunu ödeyebilecek geliri elde etti. Gelecek ekim döneminde çiftçiler tekrar borçlanarak tarlasını ekecek.

Sarayönü'nde harman döneminin sonu gelirken, çiftçiler ve tüccarlar devletin taban fiyat ve alım politikalarına karşı sert eleştiride bulundu. Harmandan önce rekolte ve serbest piyasa fiyatlarının yüksek olmasından dolayı umutlu olan çiftçiler, devletin kendilerine darbe vurduğunu söyledi.

Devlet mal almak istemiyor

Devletin fiyat ve alım politikasının çiftçiye çok büyük zarar verdiğini söyleyen çiftçi Ayhan Aldıran, "Devletin alım politikasından hiç memnun değiliz. Kafalarına göre mal alıyorlar. 1 liralık buğdaya 840 kuruş yazıyorlar. Kuyrukta 30 araba bekliyorsa, ofis bunun anca 5 tanesini alıyor. Her şeyden para kırıyorlar. Sabah akşama kadar sırada bekletiyorlar. Ofisten memnun olmayan çiftçi tüccara gidiyor. Onlarda anca 3-5 kuruş yüksek yazıyor. Devlet çiftçiden mal almak istemiyor. Almamak için herşeyi yapıyorlar. Devlet çiftçiyi koruyup yaşatacağı yerde öldürüyor. Fiyat açıklanmadan önce daha iyiydi. Fiyatları düşürdüler. Açıklanmadan önce satanlar daha karlı. Güneydoğuda, Adana tarafında çiftçi malını daha yüksek parlara sattı. Bizim harmanımıza gelince fiyat düşürüldü. İç Anadolu çiftçisine resmen darbe vurdular." Dedi.

Çiftçi borcunu zor öder

Çiftçilerin bu sele kaldırdığı ürünün borca gideceğini anlatan çiftçi Mevlüt Arslan, "Bu sene arpa ektim. 800 kilo veren tarla oldu. 500 kilo veren tarla oldu 1 ton veren yer oldu. Ortalama 700 kilo verim elde ettim. Fakat fiyatlar düşük. Ben hayvancılıkta yapıyorum. Geçen sene mahsul olmadığı için hayvanların yemini piyasadan alıyorduk. Bir ay önce 1 lira 15 kuruşa arpa alırken şimdi 850 liraya zor satıyoruz. Tüccar dipten vuruyor. Çok şükür benim pek borcum yoktu. 15 bin lira civarında borcum vardı ödedim. Ama çiftçilerin geneli borçlu. Ben borcu olmayan nadir çiftçilerdenim. Bu sene kaldırdığıyla çiftçiler borcunu zor öder." şeklinde konuştu.

Tüccar ve çiftçiye darbe vuruldu

İthal buğdayda vergi indirimi ve serbest piyasadan daha düşük açıklanan fiyatın hem tüccara hem de çiftçiye darbe vurduğunu kaydeden tüccar Hacı Karataş şu şekilde konuştu: "Piyasanın içinde bulunduğu durumdan memnun değilim. Çiftçilere fiyat vermeye yüzüm yok. Devletten daha yüksek fiyatlar veriyoruz ama olmuyor. Aldığımız paraya kendimiz satamıyoruz. Ofis malları geri çeviriyor. Devlette darbe vuruyor. Ofis 1 liralık buğdaya 840 kuruş yazmış. Ben 930 liraya aldım. Bizde mağduruz. Satamıyoruz. Bizim beklentimiz büyüktü. Devlet bir ithalat, verdi indirimi lafı çıkardı, dışarıya mal satamıyoruz. Çiftçiden 900 liraya aldığım malı şu anda 850 liraya dışarıya satamıyorum. Fabrikalar 900 liraya aldığı malı 850'ye almaz oldu.

Devlet fiyat açıklamasa bundan iyiydi. Piyasa iyi kötü oluşmuştu. Açıklanan fiyat çiftçiyi vurdu. Devletin burada büyük yanlışı var. Tarım Bakanlığına tarımı bilen bir insan getirilmiyor. Gelen bakan istatistiklere bakıp iş yapıyor. Harmandan önce 1 lira 15 kuruşa arpa satılırken ithalattan bahsetmeyen devlet harman zamanı arpanın fiyatını 850 liraya çekiyor. Milleti ithalatla korkutuyorlar. Fabrikalar şimdi tüccardan, çiftçiden mal almıyor. Ofis nasıl olsa ucuz alıyor. Fabrikalarda yarın devletten yarı parasına alacak. Riske girmiyorlar."

Üvey evlat muamelesi gördük

Güneydoğu ve Adana çiftçisi ile İç Anadolu çiftçisi arasında ayrımcılık yapıldığını ifade eden çiftçi Hüdaverdi Öztürk, "Ben çok fazla tarlası olan biri değilim. Biraz yerim var orayı ekip biçiyorum. Benim canım sıkılırsa ekmesem de olur ama geçimini bu işten sağlayan başka geliri olmayanlar mecbur ekip biçiyor. Harman yeni başlarken buğdaylar arpalar iyi fiyatlara satılıyordu. Tarım Bakanı'nın Sarayönü'ne gediğinde fiyatı açıklamasının ardından fiyatlar düştü. Buranın harmanı başlamadan önce Adana bölgesinde, Güneydoğu bölgesinde çiftçiler mahsulünü iyi paralara sattı.

Sıra buraya gelince bir fiyat açıklandı çiftçi şok oldu. Daha yüksek bir fiyatın açıklanması beklenirken aksine fiyatlara tırpan vuruldu. Bu arada birde ithalat vergileri indirildi. Piyasanın mahsule talebi düştü. Resmen bu bölgenin çiftçisine ceza kesildi. Tam bir üvey evlat muamelesi gördük. Çiftçi bu sene çıkan mahsulünü iyi fiyata satıp borcunu kapatacaktı. Bu şekilde çiftçilerin borcunun tamamını ödemesi mümkün değil." dedi.

Çiftçi Tarım Kredi'ye muhtaç

Çiftçilik ve tüccarlık yapan Mustafa Önal, çiftçilerin geçen seneden kalan çok ciddi bir borcu olduğuna değinerek, "Buğdaylar dönüme ortalama 500 kilo verdi. Ekmeklik buğdayların proteini 12,5 civarında. Makarnalıkların proteini ise 13-14 civarında. Protein açısından sıkıntı yok. Bu sene süne zararı da pek görmedik.

Buğdayların kalitesi güzel. Toprak Mahsulleri Ofisi'nden ekmeklik buğdaylar 895-900 lira civarında, makarnalıklar 980-1000 lira civarında değer buluyor. Buğday pazarında ise makarnalıkların değeri 880-920 lira arasındayken ekmeklikler 860-880 lira arasında fiyata satılıyor. Çiftçi bu harmandan çıkanla geçen seneden ertelettiği borcu ödeyecek. Çiftçi çok borçlu. Yine Tarım Kredi Kooperatifi'ne muhtaç.

Çiftçi elindekini borca verip tekrar borçlanarak tarlasını ekecek. Bu sene arpa ekenlerin durumu biraz daha iyi. Arpalar 840-860 lira arasında değer buluyor. Arpaların rekoltesi de iyi. Sarayönü merkezde arpalar dönüme 900 kilo, 1 ton civarında verdi. Mahallelerde biraz daha düşük verdi. Bu sene arpa eken kazandı."

Borcu ödeyip tekrar borçlanacağız

Çıkan ürünle geçen seneden gelen borcu ödeyip, tekrar tohumluk için borçlanacaklarını anlatan çiftçi Mehmet Acar, "Şükür bu sene mahsulümüz geçen seneye göre daha iyi. Geçen sene duman olmuştuk. Tohuma, gübreye, traktöre borcumuz var. Ben bu sene hem arpa, hem de buğday ekmiştim. Çıkanlarla anca borcu ödeyeceğiz. Tekrar borçlanıp bir daha ekeceğiz. Bu çiftçi geçen seneki hasarı 2 senede zor atlatır. Bu sene de olmasaydı bitmiştik. Geçen sene 90 dönüm tarladan 12 ton mahsul alabilmiştim. Bu senemize yine şükür." şeklinde konuştu.

Beklentiler yüksekti

Mevcut durumun, çiftçilerin yüksek olan beklentisini karşılamadığını söyleyen tüccar Kürşat Demirpolat, şöyle konuştu: "Rekolte çiftçinin umduğunun altında gerçekleştir. Yağışlara bakarak beklenti daha yüksekti. Olgunlaşma döneminde hava şartları iyi gittiği için kalitede sıkıntı yok. Harmandan önce devletin ithal buğdaya yaptığı vergi indiriminden dolayı çiftçi fiyatlardan memnun değil. İthal buğdaya %90'lık bir vergi indirimi gelmesi tüccarı da, çiftçiyi de vurdu. Bu nedenle çiftçi malını tüccara, tüccarda fabrikalara satmakta zorlanıyor. Buğdaylarda çok fazla bir kalite sıkıntısı yok.

Genelde protein değerleri 12 üzerinde geliyor. Hektolitre ise 77-82 arasında. Süne zararı da yaklaşık %1-1,5 arasında. Bu iyi değil ama kötü de değil. Sertifikalı tohum kullanan çiftçinin malı daha değerli oluyor. Ofiste de, piyasada da daha kolay satılıyor. Sert buğdaylarda kalite yüksek olmasına rağmen ofis kriterlerinden geçmiyor. Makarnalık buğdayların fiyatı da 1 liradan 840 kuruşa düşüyor. Çiftçileri neredeyse tamamı ofisin yaptığı alımlardan şikayetçi. Bu buğdaylar tüccarda daha fazla para ediyor.

Geçen sene çiftçiler çok borçlandı. Geçmiş borçlarını kapatacak kadar kazanmadılar ama seneye ekecekleri buğdayın parasını kaldırdılar. Kıraçta dekara ortalama 200 kilo buğday, 300 kilo arpa çıktı. Arpa ve buğday fiyatı birbirine yakın olduğu için arpa eken bu sene daha çok güldü. Bu sene alternatif ürünler çiftçinin yüzünü biraz daha güldürecek gibi görünüyor. Yazlık ekimlerden aspirde bu sene rekolte beklentisi yüksek. Fiyatının 1 lira, 1 lira 10 kuruş civarında olması bekleniyor. Devletin verdiği tona 55 kuruşluk  destekle birlikte 1 kilo aspir, yaklaşık 2 kilo arpaya tekabül ediyor."