Dikkat! Aşırı sıcaklar beyin kanamasını tetikliyor

İklim değişikliği dünya genelinde hava sıcaklıklarının anormal düzeyde artmasına neden olurken aşırı sıcak hava beyin ve damar hastalıkları riskini artırıyor. Uzmanlar sıcak havalarda gözle görülür artış yaşanan inme, beyin-damar tıkanıklıkları gibi hastalıklara karşı uyarılarda bulundu.

Yaz aylarında aşırı sıcaklar herkesi bunaltırken nörolojik hastalıkları olanlar ve yaşlıların sağlığını ciddi ölçüde tehdit ediyor. Sıcak hava yeni nörolojik rahatsızlıkların gelişmesine neden olurken, var olan hastalıkları da şiddetlendirebiliyor ya da yönetimini zorlaştırabiliyor.

Güneş ışınları ve susuzluk kalp-damar sistemini zorluyor, tansiyon sorunları ve felç riski artıyor, migren tetiklenirken nörolojik işlevler de bozulabiliyor. Bunun sonucunda Alzheimer, MS (Multiple Skleroz), ALS (Amyotrofik Leteral Skleroz) ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıkları olan kişilerin ve epilepsi ile migren hastalarının şikayetleri yaz aylarında artıyor.

Bu nedenle nöroloji hastalarının aşırı sıcaklarda mutlaka çok dikkatli olmaları gerektiğine işaret eden Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Emel Ur Özçelik “Sıcak saatlerde vücudu serin tutmak için önlem almak yaşamsal öneme sahip. Güneşten mutlaka kaçınılmalı ve bol bol su içilmeli. Isı tükenmesi veya sıcak çarpması belirtileri geliştiğinde de hemen tıbbi yardım alınmalı” dedi.

AŞIRI SICAKLAR NÖROLOJİK İŞLEVLERİ BOZUYOR
Dr. Özçelik aşırı sıcağın sebep olduğu hastalıklar hakkında şu bilgileri verdi:
“Örneğin, sıcaklık artışıyla tetiklenen beyin damar hastalıkları bir yandan pıhtı oluşma riskini arttırarak diğer taraftan kan basıncının yükselmesine neden olarak damar tıkanıklığı ve beyin kanamalarına yol açarak inme, yani felç riskini yükseltiyor.

Beyni zararlı maddelerden koruyan ve kritik bir savunma mekanizması olan kan-beyin bariyerinin bütünlüğü de aşırı sıcaklardan etkilenebiliyor ve nörolojik işlevler bozulabiliyor. Tüm bunların sonunda bir yandan yeni nörolojik rahatsızlıklar doğarken diğer yandan da mevcut nörolojik hastalıklar şiddetlenebiliyor veya bu hastalıkların yönetimi zorlaşıyor. Yine sıcaklık artışına paralel olarak epilepsi hastalarının da nöbet sıklığı artabiliyor.

Öncesinde ateş olsun olmasın, vücut ısısının aşırı artması, sıvı kaybı ve gelişen elektrolit dengesizlikleri, kullanılan epilepsi ilaçlarının düzeylerinin değişmesi, aşırı sıcaklarla tetiklenen uykusuzluk ve stres gibi nedenlerle epilepsi nöbetleri tetiklenebiliyor.”

Yaz aylarında baş ağrılarının, özellikle de migren ataklarının arttığına dikkat çeken Özçelik, şöyle devam etti:

“Sıvı-elektrolit kayıpları ve kan damarlarının genişlemesi, sıcağa bağlı yeterli uyuyamama, uzun açlıklar, susuz kalma ve güneş ışınlarına maruz kalma nedeniyle baş ağrısı ataklarının tetiklendiğini biliyoruz. Dikkatli olmakta yarar var; yeni gelişen çok şiddetli baş ağrısı halinde mutlaka acile başvurmak gerekir. Zira, özellikle sıcaklık artışıyla tetiklenen kan basıncındaki ani artışlar beyin kanamaları için risk oluşturur.

Ağrı sıklığında artış varsa, mutlaka baş ağrısı uzmanlarına danışılarak; aşırı ağrı kesici kullanımının ve migrenin kronikleşmesinin önüne geçilmesi çok önemlidir. MS hastaları yazın acile daha çok başvuruyor. Multipl Skleroz (MS) hastalarının aşırı sıcaklarda acil servise başvuruları ve hastaneye yatışları artıyor.

Hastalar, sıcağa maruz kaldıklarında, semptomların geçici olarak kötüleşmesi şeklinde bilinen ‘Uhthoff fenomenini’ yaşayabiliyorlar. Güncel klinik çalışmalar; aşırı sıcakların Alzheimer, Parkinson ve ALS gibi nörodejeneratif hastalıkları da etkilediğini ortaya koyuyor. Sıvı-elektrolit kayıpları ve stres; nöroloji hastalarında bilişsel ve motor faaliyetlerini kötüleştiriyor.”

SICAK SAATLERDE DIŞARIYA ÇIKMAYIN, BOL SU İÇİN
Nörolojik bir durum olsun olmasın yaşlı ve küçük çocukların da sıcak havalardan daha iyi korunmaları gerektiğini vurgulayan Özçelik, nöroloji hastalarına yönelik şu önerilerde bulundu:

* Sıcak saatlerde kapalı mekanda kalın: Özellikle 11:00-16:00 saatleri arasında mecbur olmadıkça dışarı çıkmayın.

* Fan veya klima kullanın: Gerektiğinde, yaşam alanınızı serin tutmak için fan veya klimadan yararlanın. Ancak bunları kullanırken dikkatli olmanızda fayda var, zira özellikle bakımı yapılmayan klima filtreleri bazı enfeksiyon hastalıklarına neden olabiliyor.

* Soğuk duş alın: Vücut sıcaklığınızı düşürmek için soğuk duş alabilirsiniz.

* Soğutma yelekleri veya boyun sargılarından yararlanın: Aşırı sıcak havalarda, diğer yöntemler yeterince işe yaramadıysa, vücut ısınızı düzenlemeye yardımcı olmak için soğutma yelekleri, boyun sargıları veya paketleri kullanabilirsiniz.

* Bol bol su için: Aşırı sıcak havalarda yeterli sıvı alımını sağlamanın hayati önem taşıdığını belirten Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Özçelik, “Gün boyunca yeterli miktarda ve kış aylarına göre daha fazla su içmeye özen gösterin.

Özellikle nörolojik rahatsızlıkları olan bireyler ile yaşlılar bol su içmeli ve elektrolit açısından zengin sıvılar tüketmelidir” diyor.

*Kafein ve alkolden kaçının: Sıvı kaybına neden olduğu için kafeinli ve alkollü içeceklerden kaçının.

* Hafif ve nefes alan kumaşları tercih edin: Gevşek, açık renkli ve pamuk gibi nefes alan kumaşlardan yapılmış giysiler giyin.

* Şapka ve gözlük şart: Şapka, güneş gözlüğü ve güneş kremi kullanarak güneş yanığından korunun.

* Ağır etkinliklerden kaçının: Günün en sıcak saatlerinde fiziksel aktivitelerinizi azaltın, yorucu aktivitelerden kaçının.

* Dışarıdaki faaliyetlerinizi planlayın: Eğer dışarıda yapmanız gereken bir aktiviteniz varsa, bunu sabah erken saatlerinde veya akşam geç saatlerinde planlayın.

* İlaçlarınızı kontrol edin: Bazı ilaçlar sıcaklığa duyarlılığı artırabiliyor veya sıvı dengesini etkileyebiliyor. Bu nedenle uygun dozajı doktorunuza mutlaka danışın.

* İlaçlarınızı doğru yerde saklayın: İlaçlarınızı önerilen sıcaklıkta sakladığınızdan emin olun.

* Bu belirtilere dikkat edin: Baş dönmesi, baş ağrısı, aşırı terleme, mide bulantısı ve kafa karışıklığı gibi belirtilerin sıcak çarpmasına işaret edebileceğini unutmayın.

* Tıbbi yardım alın: Siz veya çevrenizdeki kişiler ısı tükenmesi ya da sıcak çarpması belirtileri gösterirse, hemen tıbbi yardım alın.