Geçmişten günümüze "Sarayönü"-27

Yerel seçim sonuçları temelinde, dünden bugüne Sarayönü (1)

Konya ilimize bağlı bir ilçe olan Sarayönü, İç Anadolu Bölgemizde yer alır. Konya ya uzaklığı yaklaşık 50 km civarında olup, yörede tipik karasal iklim hüküm sürer. Gece ve gündüz arası ısı farkının son derece yüksek olduğu yörede en soğuk ay Ocak ve Şubat ayları, en sıcak ay ise Temmuz ayıdır. Bitki örtüsü bakımından fazlaca zengin olmayan yörede, ağırlıklı olarak bir bozkır görünümündedir. Daha önceleri Kadınhanı ilçesine bağlı bir bucak iken, 1959 yılında ilçe olmuştur. Güneyinde Lâdik dağlarının çevrelediği ilçenin kuzeyinde Cihanbeyli, batısında Kadınhanı ve doğusunda Konya yer almaktadır. Torosların bir uzantısı durumundaki Sultan dağları ve Lâdik dağları ile çevrilmiş durumda olan ilçenin denizden yüksekliği 1060 metre civarındadır. Araştırmada, Konya ilimizin önemli ilçelerinden biri olan Sarayönü nün, geçmişten günümüze siyasi yapısı görünümü ve bu yapıda yaşanan değişim araştırıldı. Konu yerel seçim sonuçları temel alınarak irdelendi.

Bu araştırmada, Orta Anadolu Bölgemizin en önemli yerleşim birimlerinden biri olan Konya ilinin, Sarayönü ilçesinin yerel siyasi yapısı ve bu siyasi yapının Türkiye nin genel siyasi yapısı içindeki yerinin incelenmesi hedeflendi. Yapısal-işlevselci bir sosyolojik bakış açısı ile gerçekleştirilen çalışmada, ağırlıkla siyaset sosyolojisinin yöntem ve teknikleri kullanıldı. Sarayönü kırsalı ve kent merkezinde, yerel siyasi erkin oluşumu, siyasi yelpazede şekillenişi, siyasi gücün partiler arasındaki dağılımı ve değişim düzenliliklerinin araştırılmıştır.

Ülkemizin ve İç Anadolu Bölgesi nin müstesna illerinden biri durumundaki Konya mızın, yerel siyasi yapısının ele alındığı bu araştırmada, araştırmanın çalışma evreni olarak Sarayönü seçildi. Ağırlıklı olarak betimleyici türden bir araştırma olarak tasarlanan bu çalışmada örnekleme zaman kesitinde yapıldı. Bir başka ifadeyle, 1959 yılında bağımsız bir ilçe haline gelen Sarayönü ilçemizin siyasi yapısı incelenirken çalışma kapsamına, 1963-2014 yılları arasında gerçekleşen 11 yerel seçimin sonuçları dâhil edildi. Araştırmada temel veri kaynağı olarak TÜİK (2014) ve TODAİE-YerelNet (2014) in verileri esas alındı. Bu veri kaynaklarında yer alan yerel seçim sonuçları, daha net bir anlatımla 1963 ten günümüze Türkiye de gerçekleşen 11 yerel seçimin sonuçları Türkiye geneli ve Sarayönü özelinde incelenerek ana veri seti oluşturuldu.

Sarayönü nün genel sosyal yapısı

İlçenin ekonomisinde tahıl ve şeker pancarı üretimi olmak üzere tarım önemli bir yer tutar. Hayvancılık da yörenin önemli gelir ve geçim kaynakları arasında sayılabilir. Sanayi tesisleri bakımından çok zengin olmayan ilçede daha çok tarıma dayalı sanayi kuruluşları mevcuttur. Un ve yem üretim tesisleri ile et işleme tesisleri bunlar arasında ön plana çıkar Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2017 yılı itibariyle ilçede, ilçe merkezi ve kırsal dâhil 26 bin 499 kişi yaşamaktadır. Nüfusun 13.325 ini erkekler, 13.734 ünü de kadınlar oluşturmaktadır. Yörede yaşayan 50 yaş üzeri nüfus içinde kadınların bariz bir üstünlüğü göze çarpmaktadır. Sarayönü, Konya ilimizin, tarihin derinliklerinden günümüze çok sayıda kültür ve medeniyet ev sahipliği yapmış son derece önemli ilçelerimizden biridir. Bu kültür ve uygarlıklar arasında başta Hititler ve Frigler olmak üzere Persler, İskender İmparatorluğu, Romalılar ve Bizanslılar sayılabilir. Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu (Türkiye) Selçuklu Devleti ve Osmanlılar döneminde ise, Türk coğrafyasının ayrılmaz bir parçası haline dönüşmüştür Yörede okuryazar oranı son derece yüksektir. İlçe nüfusunun yaklaşık yüzde 95 i okuma yazma bilmektedir. Okuryazar olmayan yüzde 5 lik oran ise büyük ölçüde yaşlılar oluşturmaktadır. Yörede okuryazarlık oranı son derece yüksek olmakla birlikte, bireylerin gördükleri eğitimin nicel boyutları Türkiye ortalamasının son derece altındadır. Özellikle üniversite mezunu ve lisansüstü eğitim görmüş olanların Konya ve Türkiye ortalamasının çok altında olması, yörede eğitimin nitelik sorununa işaret etmektedir.

Dünden bugüne Sarayönü nde siyasi katılım

Sıklıkla dile getirildiği gibi yerel seçimler demokrasinin en temel bileşenlerindendir. Bu hakikatle yakından bağlantılı olarak yerel yönetimler de demokratik yaşamın vazgeçilmez unsurlarından birini oluşturur. Batı toplumlarında yerel yönetimler, kapitalist devletin doğuşuna paralel bir şekilde siyasal hayatta varlık göstermeye başlamıştır. Öteki demokratik toplumlarda olduğu gibi, Türkiye de yerel yönetimlerin toplumsal ve siyasal hayattaki yeri anayasa ve yasalarla belirlenmiştir. Özellikle 1961 Anayasası nın 112. maddesinde ve 1982 Anayasası nın 123. maddesinde ülke yönetimin, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayandığı net bir şekilde beyan edilir. Belediye Yasası nın (5393 sayılı) 3. maddesinde de belediye, “belde sakinlerinin mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi” şeklinde tanımlanır. Bu tespitlerin ışığında seçimlerde, vatandaşlık haklarının ve görevlerinin bir gereği olarak oylarını kullanan seçmenler yalnızca siyasal yapıyı şekillendirmede belirleyici rol oynamakla kalmayıp, siyasal iktidarın siyasi partiler arasında dağılımını ve mahalli siyasi elitleri de belirlerler. Özelde ise yerel seçimlere katılarak, mahalli siyasi yapı şekillendirilmekte ve yerel siyasi elitleri seçilmektedir Bütün bu ifade edilenler, seçimlere ilgi ve katılım sosyolojik açıdan ne kadar hayati bir önem arz ettiğin açıkça gözler önüne sermektedir. Vatandaşların toplumsal ve siyasal karar alma sürecine katılımı yalnızca seçimlerle sınırlı olmasa da, bireylerin seçimlere katılımı, demokratik yapının inşası ve devamı bakımından hayati önem taşır. Bütün bu açıklamalar temel alınarak, 1963-2014 yıllarını kapsayan dönemde Türkiye geneli ve Sarayönü özelinde, yerel seçimlere katılım oranı incelendi. İncelenen dönemin ilk yerel seçimlerinde, il genel meclisi seçimlerine Türkiye genelinde seçmen katılımı yüzde 77 nin biraz üzerinde olmuştur. Sarayönü özelinde ise seçimlere ilgi, Türkiye ortalamasının yaklaşık yüzde 20 üzerindedir. Bu durum araştırılan yarım asırlık süreç boyunca da devam ede gelmiştir: Araştırma kapsamında ele alınan 11 dönemin tamamında Sarayönü ilçesinde seçimlere katılım, Türkiye ortalamasının bir hayli üzerinde gerçekleşmiştir. Bu bulgular, Sarayönü halkının siyasete olan ilgisini göstermesi bakımından oldukça mühimdir.