Geçmişten günümüze "Sarayönü"-78

SARAYÖNÜ’NDE ÇAYIR MERA VE YEM BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİNİN DURUMU PROBLEMLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

YEM KATKI MADDELERİ

1. Yemlerin Korunmasını Sağlayan Katkı Maddeleri
2. Yem Tüketimini Artırıcı Katkı Maddeleri
3. Sindirime Yardımcı Katkı Maddeleri
4. Büyümeyi Uyarıcı ve/veya Sağlık Koruyucu Katkı Maddeleri
5. Tüketici İsteğine Uygun Ürün Eldesi için Kullanılan Katkı Maddeleri
6. Metabolizmayı Değiştirici Etkiye Sahip Katkı Maddeleri

Kaba Yem İhtiyacı nerelerden karşılanır ?

Her canlının olduğu gibi hayvanların da beslenmeye, yeme, özellikle geviş getiren hayvanların kaba yeme ihtiyacı vardır. Hayvanların kaba yem ihtiyacı üç ana kaynaktan sağlanır. Bunlar; Tabi çayır ve mera alanlarından, tarla tarımı içerisinde yetiştirilen yem bitkilerinden, diğer tarla bitkileri ürünü ve endüstri artıklarından karşılanır.

Mera Nedir?

Topoğrafik bakımdan farklı alanlarda bulunan, tabii olarak yetişen veya suni olarak yetiştirilen, genellikle kısa ve orta boylu bitkilerden oluşan ve daha çok otlatılarak faydalanılan yem alanlarına mera denilir. Ülkemizde farklı kaynaklara göre değişik mera alanı varlığı belirtilmektedir. Meralar en ucuz kaba yem kaynağıdır. Hem evcil, hem de evcil olmayan hayvanların faydalandığı alanlar olup ülkemizde kaba yem ihtiyacının yaklaşık 1/3'ünü karşılamaktadır. Sarayönü ilçesi içinde mera aynı öneme haizdir.

Meraların Önemi; Çayır ve meraların sağladığı faydaları aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:

1. Yem üretimindeki fayda ve önemi
2. Münavebedeki fayda ve önemi,
3. Toprağın oluşumu muhafazasındaki (erozyon önleme) fayda ve önemi,
4. Su ve İklim üzerindeki fayda ve önemi,
5. Yeşil alan, mesire yeri olması fayda ve önemi,
6. Yaban hayatının yaşama alanı olarak fayda ve önemi
7. Bazı sportif faaliyetler açısından fayda ve önemi (Avcılık ve dağ sporları gibi)
8. Gen Kaynak alanları olması yönünden fayda ve önemi
9. Ekonomik olması fayda ve önemi

Mera (Otlatma) amenajmanının dört temel esası vardır;

1. Otlatma Mevsimi
2. Otlatma Kapasitesi
3. Üniform Otlatma
4. Uygun Hayvan Cinsi ile Otlatma

Meraların doğru yönetilebilmesi için mera amenajmanının bu 4 temel esası iyi bilinmeli ve uygulanmalıdır. Ayrıca ıslah çalışmaları sürekli, toprak-su muhafaza yapıları ve otlatmayı kolaylaştırıcı tesis ve yapıların yapılması gereklidir.

Otlatma Mevsimi (Zamanında Otlatma)

Otlatma mevsimi: bitkilerin büyüme mevsimi süresince otlatmadan zarar görmeyecek şekilde ve uygun zamanlarda otlatılmasıdır. Normal şartlarda otlatma olgunluğu belirlenmesinde pratik olarak bitki boyu uzunluğundan faydalanılır. Yüksek boylu (120 cm’den daha uzun) bitkiler 18-20 cm, orta boylu (61-120 cm uzunluktaki) bitkiler 14-16 cm ve kısa boylu (60 cm’ den daha kısa) bitkiler 8-10 cm boya eriştikleri zaman otlatma olgunluğuna geldikleri kabul edilmektedir.

Erken Otlatma; ilkbahar kritik periyodu veya ıslaha yönelik uygulanan otlatma sistemine aykırı yapılan otlatmalar meralar ve meraların bulunduğu alanlar için oldukça zararlıdır. Geç otlatma; otlatma olgunluğuna geldiği halde belirli bir süre içerisinde veya ıslaha yönelik belirlenen zamanda otlatılmayan, zamanından daha sonra yapılan otlatmaya denilir. Erken otlatma kadar olmasa da geç otlatmada sakıncalıdır.

Uygun Hayvan Cinsi ile Otlatma; Merada bulunan yem bitkilerinin tür, çeşit, bitki sıklığı, boyluluğu, bölge ekolojisi, hayvan besleme alışkanlığı ve ekonomisi gibi birçok faktör dikkate alınarak mera için uygun hayvan cinsi seçilir.

Otlatma Kapasitesi

Meranın ürettiği yemden uygun faydalanmak için o bölgede yararlanma derecesi bilinmelidir. Yararlanma derecesi yararlanma faktörü), meranın ürettiği yemin yüzde ne kadarının hayvanlar tarafından otlanılmasına müsaade edildiğinin ifadesidir. Yararlanma faktörü %55 denildiğinde, toplam üretilen yemin %55 inin hayvanlar tarafından yenilmesine izin verileceği, geri kalan %45’lik kısmının otlatılmayacağı, toprak üzerinde kalacağı anlaşılmaktadır. Çok yıllık olan mera bitkilerinin toprak üzerinde olan kısımlarının tamamı otlatılırsa bitkide büyüme ve gelişme zarar göreceğinden istenilmez. Bitkinin zarar görmemesi için yetiştiği toprak ve iklim şartlarına göre uygun olan oranda faydalanılması esası getirilmiştir. Toplam verim yararlanma derecesi ile çarpılarak yararlanılabilir yem miktarı bulunur.

Sarayönü ilçesinde yem bitkileri ekim alanı toplamı 24.068 dekar olup toplam ekilen alan içerisindeki payı %2.80’dir. Konya ilinde 7.614.610 dekar çayır ve mera alanı Sarayönü İlçemizde 312.630 dekar çayır ve mera alanı vardır. Konya’daki çayır ve mera varlığının % 4.10’u Sarayönü ilçesindedir. İlçede 19 yerleşim yeri olduğu halde 4342 sayılı Mera kanunu gereği kurulması gerekli olan ‚Mera Yönetim Birliği‛ sadece 9 yerleşim yerinde kurulmuş olup bunların da istenilen seviyede aktif olduklarını söylemek mümkün değildir. Kanuna göre kurulması mecbur olan Mera Yönetim Birlikleri yerleşim yerlerinde meralarla ilgili bütün işleri yürütmekle sorumlu olan kuruluşlardır. Meranın bakımı, kullanımı ve ıslahı çalışmaları bu birliklerce yürütülmektedir.

Arpa hasadından sonra ekilen hayvan pancarı, yem şalgamı, silajlık mısır ve sorgumun verim ve ham protein oranı buğday hasadından sonra yapılan ekimlere göre daha yüksek çıkmıştır. Yetiştiricinin kök-yumru yemlerini depolama imkanı bulunuyorsa bu yem bitkilerinin üretimini yapması uygundur. Kök yemlerini mısır ya da sorgumla karıştırarak silaj olarak da değerlendirilebilir. Ancak ikinci üründen sonra tekrar tahılların ekilmesi söz konusu ise tarlayı daha erken terk eden silajlık mısır ve sorgum ekilmesi daha yerinde olacaktır. İç Anadolu’da sulu şartlarda arpa hasadından sonra bir sonraki yetiştirilecek ürüne göre bu dört yem bitkisinden herhangi biri ikinci ürün olarak yetiştirilebilir. Alternatif olarak yem bitkisi değil, kaba yem ihtiyacının karşılanması için yem bitkileri ekilmelidir.

Sarayönü ilçesi meraların kullanımı, yem bitkileri üretiminin artırılması ve kaba yem açığının kapatılması için Öneriler;

Yem açığının giderilmesi için daha fazla yem bitkileri ekimi yapılmalı, Meralar ‚otlatma amenajmanı kurallarına uygun kullanılmalı‚İl Mera Komisyonu‛ tarafından her yıl hazırlanan ‚otlatma takvimine ‚mutlaka uyulması sağlanılmalı, Tarla kültürü içerisinde diğer ürünlerden kalan arazinin boş kaldığı dönemlerde (özellikle sulanan alanlarda) ara ürün ve ikinci ürün yetiştirilmesi yaygınlaştırılmalı, Özellikle sulanan alanların artırılması veya mevcut sulanabilen alanlarda, mutlaka ara veya ikinci ürün ekilerek hem kaba yem açığı kapatılmalıdır. Yazlık ekimlerde Fiğ veya Yem bezelyesi+ tahıl karışımı, Kışlık(güzlük) ekimlerde Macar Fiği+tahıl karışımı ekimi yaygınlaştırılmalıdır. İlçede 15.076 BBHB bulunmaktadır. İhtiyaç duyulan yıllık kaba yem miktarı farklı bir hesaplama ile yaklaşık 100.685 ton, mera, yem bitkileri ve diğer kaynaklardan elde edilen kaba yem miktarı 80.000 ton kadardır. Sarayönü’nde yaklaşık 20.685 ton Kaba yem açığı bulunmaktadır. Bu açık mutlaka kapatılmalıdır.

TKİB’nın mera ıslahını istenilen hız ve sürede yapması mümkün olamayacağı düşüncesinden hareketle ilçede mera kiralamasına geçilmeli, Meraların kullanım, Amenajman ve Islah Projelerinin yapım ve uygulanması çabuklaştırılmalı ve hızlandırılmalıdır. Daha önce‚Mera Amenajman ve Islah Projesi‛ yapılmış olan dört yerde bakım, toprak-su muhafaza yapıları ve otlatmayı kolaylaştırıcı tesis ve yapılar yapılarak örnek hale getirilmeli, Amenajman ve Islah Projeleri‚Otlatma Amenajman Tekniklerinin uygulanabilirliğini sağlamak, otlatma yasağını tavizsiz ve uygulanabilir hale getirilmeli. Proje uygulanan yerleşim yerlerinde daha uzun süreli, uygulanmayan yerlerde daha kısa süreyle 'hayvan başı yem desteği' verilmelidir.