Geçmişten günümüze "Sarayönü"-84

SARAYÖNÜ İLÇESİNİN DEMOGRAFYASI -2

Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Yapısı

Araştırma sahasında kadın ve erkek nüfus oranları, 1990-2013 yılları arasındaki dönemde genel olarak birbirine yakın değerler göstermekle birlikte kadın nüfusun erkek nüfusa oranla daha fazla olduğu görülür. Nüfusun cinsiyet yapısını şehir ve kırsal nüfusa göre değerlendirdiğimizde 1990 yılında kırsal nüfusun % 49’unu erkekler , % 50,9’unu kadınlar oluşturmaktadır. 2000 yılında 26139 kişi olan toplam kır nüfusu içinde erkek nüfus oranı % 49,8, kadın nüfus oranı ise % 52’dir. 2008 yılında 19550 olan kırsal nüfusun 9683’ünü erkek ve 9867’sini kadın nüfusu oluşmaktadır. Buna göre ilçe kırsal nüfusunda kadınların lehinde bir durum söz konusudur. Bununla birlikte aynı yıl erkekler nüfusun %49,5’ini oluştururken, kadınlar ise %50,5’ini meydana getirmektedir. 2013 yılında ise 18112 kişi olan kırsal nüfusun 8946’sını erkekler, 9166’sını kadınlar oluşturmaktadır.

1990-2013 yılları arasında Sarayönü şehir nüfusunda da kadınların lehine bir durum görülmektedir. İlçede erkek nüfus 2008-2013 aralığında % 6,8, kadın nüfus ise bu beş yıllık periyot içinde %9 gibi ciddi bir azalma göstermiştir. 2008 yılında ilçe merkezi nüfusunun %48,4’ünü (4436 kişi) erkekler, %51,6’sını da (4733 kişi) kadınlar oluşmaktadır. Bu durum 2013 yılında küçük bir değişim ile erkek nüfus oranının %48,3 (4322 kişi), kadın nüfusun ise %51,7 (4625 kişi) olduğu dikkati çekmektedir. Bunun yanı sıra, ilçenin cinsiyet oranında kadın nüfusun üstünlüğü bulunmaktadır. Cinsiyet oranı %93,7 ile kadınların lehindedir. Yani 100 kadına 93 erkek düşmektedir. Bu değerler erkek nüfusun göç ettiğini göstermesi açısından önemlidir.

Nüfusun yaş yapısı Tandoğan (1998) tarafından “Nüfus kütlesinin belirli yaşlar veya yaş grupları itibariyle gösterdiği dağılım şekli”; Doğanay (2014) tarafından ise “bir nüfus kitlesinin yaş gruplarına göre sergilediği bileşim” olarak tanımlanmaktadır. Nüfus yaş yapısı verilerinin analizi ile yakın geçmişteki olayların ilgili alandaki nüfusa etkileri belirlenebilmekte, ilgili alanın nüfus miktarı hakkında projeksiyonlar oluşturulabilmektedir. Mevcut ve yakın gelecekteki nüfusun istihdam, eğitim, sağlık, güvenlik, ulaşım, altyapı başta olmak üzere ihtiyaçları tespit edilmekte, planlamada öncelikler belirlenebilmektedir. Sahadaki kaynakların sürdürülebilir olarak değerlendirilebilmesi için, ihtiyaç duyulan nüfusun miktarı ve niteliği hakkında öngörülerde bulunulabilmektedir.

İlçenin 2008 yılı nüfusunun, dar aralıklı yaş ve cinsiyet yapısı incelendiğinde, 00-04, 5-9, 10-14, 15-19, 25-29, 30-34 ve 40-44 yaş gruplarında erkek nüfusun fazla, 20-24, 35-39, 45-49, 50-54, 55-59, 60-64 ve 65+ yaş gruplarında ise kadın nüfusun fazla olduğu görülmektedir.

İlçenin dar aralıklı nüfus yapısı dikkate alındığında, nüfusun 2008 yılında 5-9 yaş dilimine toplandığı görülmektedir. 10-14 yaş diliminde nüfusun %9,30’u, 15- 19 yaş diliminde ise nüfusun %9’u olduğu dikkati çeker. 0-4 yaş dilimi dikkate alındığında nüfusun %8,6 olduğu dikkate nüfus artışının azaldığı gözlenir. 20-24 yaş diliminde itibaren göçe bağlı olarak nüfus azalmaktadır. 65 yaşından itibaren ölümle bağlı olarak nüfusun azalması devam ederken, kadın nüfusun daha uzun ömürlüdür.

2013 yılında ise 15-19, 25-29, 30-34, 35-39 ve 45-49 yaş gruplarında erkek nüfusun; 00-04, 05-09, 10-14, 20-24, 40-44, 50+ yaş gruplarında ise kadın nüfusun fazla olduğu görülmektedir.

2013 yılında nüfusun dar aralıklı yaş ve cinsiyet yapısına bakıldığında doğumlarda düşüş gözlenmektedir. Buna bağlı olarak 0-4 yaş diliminde nüfusun payı %7,70’e gerilemiştir. Bu azalış diğer yaş dilimlerinde de dikkati çeker. Öyle ki 2008 yılında 5-9 yaş diliminde en yükse oranın %9,55’in 2013 yılında 10-14 yaş dilimine yansıması gerekirken göç nedeni ile 10-14 yaş diliminde nüfusun 2013 yılında %9’a gerilemiştir. 2013 yılında neredeyse bütün yaş gruplarında oransal azalma görülür. Bu durum 65-69 yaş diline kadar devam eder. Bu yaş dilimi 2008’e göre bir miktar artarak, %3,10’dan, %3,80’ yükselmiştir.

Yaşlı nüfusun genel nüfus içindeki artışı; göçe yaşlı nüfusun katılmadığını, nüfusun giderek yanşadığını ve diğer illerde bulunan nüfusun emekli olduktan sonra Sarayönü’ne geldiğini göstermektedir. 0-14, 15-64 ve 65+ şeklinde yapılan geniş aralıklı yaş gruplandırması, nüfusta bağımlılık oranının ve çalışma çağındaki nüfusun belirlenmesinde oldukça önemlidir. Geniş aralıklı yaş gruplandırmasına göre, 2008 yılında, Sarayönü ilçe nüfusunun % 27,4’ü, 0-14; % 64,6’sı, 15-64 ve % 7’si de 65+ yaş gruplarından oluşmaktadır.

İlçenin 2008 yılı geniş aralıklı nüfus piramidin de, nüfusun 15-64 yaş dilimine toplandığı görülür. Bu yaş diliminde erkek nüfusun %64,7’si yer alırken, kadın nüfusta %65 gibi benzer bir oran gerçekleşir. Ortalama rakam %64,6’dır. Nüfusun yaşlılık oranı erkek nüfusta %7, kadın nüfusta ise %8,4 biçimindedir.0-14 genç ve çocuk nüfusun ortalaması %27,4’dür. 2008 yılında erkek nüfusun %28,3, kadın nüfusun ise %26,66 olması, bu yıllarda genellikle erkek çocuğun dünyaya geldiğini göstermektedir. Bu yılda nüfusun bağımlılık oranı %58,4 gibi Türkiye ortalaması olan %46’dan fazladır 2013 yılında geniş aralıklı nüfus piramidi göçten etkilenmiştir. Hem oranlarda düşüş gözlenmekte, hem de nüfus 15-64 yaş grubunda toplanmaktadır. Bu grupta nüfusun %65,1’i yer alır. Yetişkin nüfus oranı ülke ortalamasının (% 67,7) altındadır. 2013 yılında dikkati çeken en önemli özellik yaşlı nüfusun payının % 10,1’e çıkmasıdır. Bu oran ülke ortalaması olan % 7,7’nin üzerindedir. 0-14 yaş dilimindeki nüfusun %24,8’e gerilemesi, orta ve uzun vadede ilçe genelinde iş gücü açığı ortaya çıkabilir.

Nüfusun Eğitim Durumu

Sarayönü nüfusunun eğitim ve öğretim durumunun bilinmesi, saha nüfusunun özelliklerini belirlemek açısından ayrı bir önem taşımaktadır. Çünkü bir bölgedeki nüfusun eğitim düzeyi, en önemli gelişmişlik göstergelerindendir. Araştırma sahasında okur-yazarlık oranı, şehir ve köy yerleşmeleri ile cinsiyete göre değişiklik göstermektedir.

İlçenin eğitim durumu Türkiye ortalamalarının üzerindedir. İlçe nüfusunun 2013 yılı verilerine göre %97,3’ü eğitimli durumdadır. Bu rakam 2008 yılında %94,6 oranının altındadır. Nüfusun eğitim durumunda en dikkati çeken özellik, hem kadın nüfusta hem de erkek nüfusta ilkokul mezunlarının diğer, eğitim durumlarına göre fazla olmasıdır. 2008 yılında ilkokul mezunlarının oranının genel nüfus içindeki payı,%37,8’dir. Bu rakam 2013 yılında %32,4’e gerilemiştir. Lise ve dengi okul mezunlarının sayısında beş yıllık periyotta artış görülmektedir. Buna göre, 2008 yılında lise ve dengi okullardan mezunların (2895 kişi) oranı %10,4 iken, 2013 yılında (3155 kişi) %12,9’a yükselmiştir. Bununla birlikte bu grup mezunlarda kadın erkek nüfus mezun oranlarda büyük fark söz konusudur.

2008 yılında lise ve dengi okullardan mezun erkek nüfus, %70,6 ( 2044 kişi) iken kadın nüfus%39,4 (851 kişi) gibi düşük bir paya sahiptir. Benzer sorun, 2013’de ortaya çıkmakta, fakat makas biraz daha açılmış, erkek nüfusun mezuniyet oranı %71,9’a çıkmış, kadın nüfusun oranı ise % 38,1’e gerilemiştir. İlçede yüksek okul mezunlarındaki artış kayda değer bir durumdadır. Örneğin 2008 yılında 627 olan yüksek okul ve fakülte mezunları 2013 yılında 198’e yükselmiştir. İlçe ile ilgili eğitim konusunda bir başka olumlu gelişme de az da olsa doktora ve yüksek lisans yapanların sayısındaki artıştır. Bu durum çeşitli yatırımlar gelecek yıllar hedef alındığında olumlu sonuçlar ortaya çıkaracaktır.