İnşaat sektörü çıkmaza girdi

İnşaat, demir, mobilya, PVC kapı-pencere, elektrik malzemesi, cam, parke, plastik boru, çivi, boya gibi 250 civarında yan sektörü doğrudan ve dolaylı olarak ilgilendiren inşaat sektörü artan maliyetlerle çıkmaza girdi.

TÜİK verileri de inşaat maliyetlerindeki rekor artışların sürdüğünü ortaya koydu. Serbest piyasada ise fiyatlar 6 öncesine göre en az dörde katladı. 

İnşaat maliyetleri her geçen gün artarken bu durum karşısında ev sahibi olma hayali kuran  vatandaşlar artık ümitsizliğe kapılmaya başladı. İnşaat malzemelerinde başta çimento ve betonda görülen orantısız artış hem sektörü hem de konut almak isteyenleri zor durumda bıraktı.

Enerji fiyatlarındaki savaş kaynaklı artış inşaat sektörünün girdi maliyetlerini de olumsuz etkiledi. Demir-çimentoda savaşın başlamasının ardından fiyatlar yüzde 20’nin üzerinde zamlanırken, aralık ayına göre demirde yüzde 29,5, çimentoda yüzde 50 artış yaşandı.

Artan inşaat maliyetleri yeni konut inşa etmeyi zorlaştırırken, orta sınıfın alımlarını da düşürdü. İMKON verilerine göre son 1 yılda malzeme fiyatlarında ortalama yüzde 400 artış yaşandı.

Rusya-Ukrayna savaşı, Rusya’nın üretiminde önemli paya sahip olduğu petrol, doğalgaz, bazı değerli metaller ile tarım ürünlerinin fiyatlarında sert yükselişlere sebep olurken kırılan tedarik zinciri iç piyasada dengeleri daha da bozdu.

Mart 2021’de 5 bin 500 TL olan inşaat demirinin tonu, Mart 2022’de yüzde 190 oranında artarak 16 bin TL’ye yükseldi. Çimentonun torbası 20 liradan yüzde 350 artarak 70 liraya, betonun metreküpü 220 liradan yüzde 350 artışla 800 liraya, alüminyumun kilosu 35 liradan yüzde 171 artışla 95 liraya ve düz camın metrekaresi 90 liradan yüzde 222 artışla 290 liraya çıktı.

İnşaat sektörü temsilcileri, orta sınıfın konut almasının giderek zorlaştığını belirtirken, firmaların azalan arzdan dolayı gelen zamları konut fiyatlarına yansıtacağını söyledi. Sektör temsilcileri yerli üretimde ihracata kısıtlama getirilmesi gerektiğini de sözlerine ekledi.

İnşaat malzeme fiyatları tavan yaptı

1 yılda çimento ton fiyatının 250 liradan 1000 liraya yükseldiğini aktaran Saray Yapı Marketin sahibi Zeki Turan, “Fiyatlar daha da artacak görünüyor. Eskiden arz yüksekken üretici bu fiyat artışlarını bir şekilde dengeleyebiliyordu. Şimdi öyle bir durum yok.

Şimdi bizde betonun, çimentonun, demirin maliyeti arttıkça bu bedelleri satışlara eklemek zorundayız. Ancak çok proje yapılırsa, arz fazlalaşacak ki zamlar daha az yansıtılsın.

Büyük üreticiler, demir alüminyum, cam, PVC gibi birçok yerli üretimde ihracata yöneldi, dolayısıyla iç piyasalarda dengesiz bir fiyat artışı oldu. İhracata mutlaka kısıtlama gelmeli" dedi.

Turan “Enerji fiyatlarında devam eden yükseliş, savaşın ne kadar süreceğinin belirsiz olması ve döviz kuru üzerindeki baskılar maliyetlerde ki artışın devam etmesi beklentisine sebep olarak sektörde endişeleri artırmaktadır. Zamlar daha nerelere gider bilmiyoruz.” dedi.

Piyasalara istikrar gelmesi lazım

İnşaat sektörünün önemli iş kollarından biri olan PVS kapı-pencere imalatçı Saraypen işletme sahibi Mehmet Yıldırım ise “Malzeme fiyatlarına durmadan zam gelmesi, piyasaları istikrarsız hale getiriyor. 6 ay önce 1000-1500 liraya yaptığımız kapıları şimdi 2500-3000 lira arasında ancak yapabiliyoruz. Cam da durum aynı. 150 liraya mal ettiğimiz camın şu an ki fiyatı 400 lira. Aralık ayı ile şu an arasında inanılmaz bir fark var.

Hal böyle olunca aslında iş yaptırmak isteyen müşterilerimiz de erteliyor. Yalnız şöyle bir durum var, biz imalatçı olduğumuz halde bu fiyatlara yapabiliyoruz. İmalatçı olmayan firmalarda bu rakamlar çok daha yüksek. Müşterilerimiz fiyatlar düşer umudu ile erteliyorlar ama yaz mevsiminin gelmesi ve dolar kurunun yeniden artmaya başlamadı ile fiyatların düşmesi şu anda söz konusu değil.  Önümüzde ki dönemde daha da artış yaşanacak.

Bu sıkıntıların çözümü için piyasaların bu fiyatlarda olsa bile dengelenmesi lazım.  Şu anda sadece bizim sektörümüzde değil, tüm sektörlerde fiyatlar yüksek ama en azından sabitlenebilirse ya da dengede tutulabilirse piyasalara o güven yeniden gelir. Özellikle inşaat sektöründe fiyat dengesi çok önemli.  Birçok müteahhit sırf bu yüzden projelerini askıya almak zorunda kalıyor” şeklinde konuştu

“Zamları yansıtmaya mecbur kaldık”

Mobilyacı Abdurrauf Ünal da fiyatların son aylarda 3-4 kat arttığına değinerek şunları söyledi: “Şu anda firmalar kapasitelerinin yüzde 30’unu karşılayabilecek hammadde bulabiliyorlar. Bu sıkıntılı süreç 6 aydır derinleşerek devam ediyor. Esnaf ve sanatkarlar bu süreci en az zararla atlatmanın hesaplarını yaparken, sermayesi kısıtlı, gücü zayıf olan bir çok firmanın da üretimlerini durdurmak zorunda kalacağını düşünüyorum.

Yaklaşık bir yıl içinde yüzde 115 ila 120 civarı zamla karşılaştık. Bizde bu durumu maalesef kendi müşterilerimize yansıtmak durumundayız. Zam gelmesine rağmen hammadde bulmakta güçlük çekiliyor. Pandemi döneminde hareketlenen piyasayı bu sıkıntılar devam ederse aynı şekilde yavaşlama sürecinin içine sokabilir.

Türkiye genelinde yaşanan sıkıntılar ilçemiz ekonomisinde de aynı. Hatta ilçemize piyasalar daha da daraldı. TOKİ konutları ile ilçe nüfusunun önemli bir kısmı zaten borçlu. Şimdi birde piyasalardaki istikrarsızlık ve yaşanan enflasyon nedeniyle kimse inşaata veya evinde bir tadilata kalkışmıyor. Haliyle esnafın işleri de otomatikman daralıyor.”