Ladikli Ahmet Ağa’nın kerametleri, anlatımları

Efsanevi yönü ağır basan bu metinlerin dini içerikli olmasından dolayı halk arasında yaşamakta ve Ahmet Ağa'nın manevi kişiliğini unutulmaktan korumaktadır. Onunla ilgili olarak hazırlanan eserlerde de onun kerametlerine fazlaca yer verilmiştir.

Ancak Lâdik'te Ahmet Ağa'yı hayattayken tanıyanlardan, bugün hayatta olan Ali ve Halime Kaya çiftini derlemelerim sırasında dinlediğimde, Ahmet Ağa'nın keramet yönüyle ilgili şunları ifade etmişlerdir.

Ali Kaya: "Kim gelirse gelsin gözünü yumunca hacıya gitmez yav. Biz dört gün arabayla gittik hacıya yav. Sen ne din Allah aşkına. Yatakta, üryasında gider, gelir onu bilmem."

Halime Kaya bu hususta: "Bende bi şiycik yok yav. Çok cahil bi adamım dirdi. Adam cahilidi. Amma asker ocağında galabalıkda dıganınca orda bi gendi gendine bi feyz gelmiş guzum. Asker ocağında dağlara gaçmışlar. Orda bi feyz geldi bana." şeklinde yorumlamıştır.

Yine Halime Kaya, Ahmet Ağa ile ilgili kendisinden duyduklarını şöyle ifade etmiştir: "İkisi de hastalandılar. Hastanede yattılar. Babamla. İkisi de Gonya'da. Ben de 15 gün yannarında galdım. Şıh Amet Dede Şıh Amet Dede. Ordan Gonya'dan herkeş gelmeye. Bende bi şiy yok, gelmen bana. Bende bi şiy yok, gelmen bana. Bunu bôlece didi. Şıh Amet, Şıh Amet şetaretlendirdi. Ben de varım yanında durdum. Guzum. Ordan geldi, hastalandı guzum. Gelenler geldi, odasına. Gelenler geldi. Ondan sonra öldü. Gonya'dan, ordan, buradan çok geldiler."

Mezarına, odasına ve Çalıbağ'a eskiden gelen olup olmadığını sorduğumda Halime Kaya: "Yo, yo, eskiden canlı gul. Çalıbağ'a da gelen yôdu. O öldükten sôna." Ali Kaya ise: "Çalıbağ'da filan ne var yav." Gelenlerin çoğaldığı yılları sorduğumda: "7- 8 senedir gelirler yav." Cevabını vermiştir.

Halk arasında yaşayan ve eserlerden okunan menkıbeler, Ahmet Ağa'nın manevi yönünü öne çıkarırken halk arasında tanınırlığını artırmakta, manevi şahsiyetine sevgiyi doğurarak sevenlerini çoğaltmaktadır.

Türk kültürü içerisinde halk eğlencelerinin önemli yeri vardır. Halk arasında daha çok belirli yaş ve cinsiyet gruplarına özgü ya da belirli zamanlara has olarak kümelenen eğlenceler, çok çeşitli şekillerde geçmişten geleceğe doğru taşınmıştır.

Son yıllarda teknolojinin gelişmesi ve değişimin hızla artmasıyla birlikte insanların ilgileri, hobileri ve dolayısıyla eğlence biçimleri de farklılıklar göstermiştir.

Geleneksel eğlence kültürü son zamanlarda modern eğlence şekilleriyle değişmeye başlamıştır. Aslında bu kaçınılmaz bir durumdur. Burada önemli olan geçmişten getirilen zenginlikleri korumanın yanında, yeni oluşan eğlence biçimlerine milli kültüre has öğeler katarak eğlence kültürünü zenginleştirmek olmalıdır.

Bu arada din de eğlence kültürünün şekillenmesini belirleyen ve etkileyen faktörler arasında alanını genişletmiştir. Bugün yaşayan insanlar ile bundan 50 ya da 100 yıl önce yaşamış insanlara "Nasıl eğlenirsiniz ya da hobileriniz nelerdir?" diye bir soru sorma imkânımız olsa idi, çok farklı cevaplar alacağımız açıktır. Hatta bugünden ileriye bu sorunun cevabı hızla farklılaşacağı da aşikâr gözükmektedir.

Çağımız insanı kültürel yaşam biçimini, günümüze uyarlamış, farklı yenilikleri eğlence kültürü içerisine dahil etmiştir. Bu noktadan bakıldığında yaşadığı dönemde etrafını ve insanları çeşitli şekillerde etkilemiş, sevgi kazanmış, eserler ortaya koymuş, öğrenciler yetişmiş, vb. yönleriyle öne çıkan insanları ölümünden sonra anma etkinlikleri düzenlemek bir vefa gösterisi olarak algılanmakla birlikte, eğlence kültürünü zenginleştiren hususlardan biri olarak da karşımızda durmaktadır.

Aslında Türk İslam kültüründe ölümünden sonra kişi adına 7, 40 ve 52. gecelerinde hatimler indirmek, Mevlid okutmak, helva dağıtmak, vb. âdet ve uygulamaların günümüzdeki yeni şekli olarak algılanabilecek anma etkinlikleriçerçevesinde son yıllarda düzenlenen Ahmet Ağa'yı anma etkinlikleri, hem onun daha iyi tanınmasını sağlarken hem de gelecek kuşaklarca bilinmesine zemin hazırlamaktadır.

Bugün Lâdikli Ahmet Ağa'nın bilinmesini ve tanınmasını sağlayan hususların başında, onu tanıyanların anlatımları, anlatılan ya da okunan menkıbeleri ve şiirleri önde gelmektedir. Burada, Ahmet Ağa adına hizmet yürüten derneğin bastırdığı kitap ve anma etkinliklerine katkı sunma olmak üzere gösterdiği faaliyetleri onunla ilgili son yıllardaki bilinirliğin artmasına katkı sunmaktadır.

Ayrıca Ahmet Ağa ile ilgili yapılan yayınların artması, dikkatlerin Ahmet Ağa üzerine çekilmesine zemin hazırlamaktadır. İnternet ortamında derneğin sitesi başta olmak üzere ve onunla ilgili bilgilerin varlığı da bu tanınırlığın artmasına katkı sunmaktadır. Ahmet Ağa'yı anma etkinliklerinin yerel televizyonlar tarafından geniş izleyici kitlesine ulaştırılması onun tanınırlığını artırmaktadır.

Burada Lâdikli Ahmet Ağa'nın günümüzde tanınmasına katkı sunan kültürel araçlar, aynı zamanda Walter J. Ong'un "…günümüz ileri teknolojisiyle yaşantımıza giren telefon, radyo, televizyon ve diğer elektronik araçların 'sözlü' nitelikleri, üretimi ve işlevi önce yazı ve metinden çıkıp sonra konuşma diline dönüştüğü için 'ikincil sözlü kültür'ü oluşturur." tespitiyle örtüşmekte ve kültür aktarımının yeni yüzünü oluşturmaktadır.

Ahmet Ağa'nın tanınırlığın artması beraberinde yukarıdaki ele aldığımız, onunla ilgili ziyaretçi sayısının artması, mezarının, odasının ve Çalıbağ'ın ziyaret yeri hâline gelmesi, adının çeşitli kabristan, park vb. yerlere verilmesi, adına bir derneğin faaliyet göstermesi ve anma etkinliklerinin düzenlenmesini beraberinde getirerek kültürel hayata zenginlik katmıştır.

***

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ YAYINLARI: 8

TARİH, KÜLTÜR, SANAT, TURİZM VE TARIM AÇISINDAN ULUSLARARASI SARAYÖNÜ SEMPOZYUMU (24-26 EKİM 2014 KONYA) BİLDİRİ KİTABI

Sinan GÖNEN *

*Doç. Dr. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi/Türk Halk Kültürü Uygulama ve Araştırma Merkezi Başkanı, [email protected].