Murat Sarıbaş, Gertrude Bell’in Konya izlenimlerini paylaştı

Konya Aydınlar Ocağı tarafından düzenlenen Selçuklu Salı Sohbetleri'nde bu hafta, Araştırmacı ve fotoğraf sanatçısı Murat Sarıbaş, ünlü İngiliz casusu Gertrude Bell’in gözünden Konya’yı anlattı. Etkinlik, Konevi Derneği Salonu’nda gerçekleşti ve katılımcılara Gertrude Bell’in hayatı, çalışmalarının derinliği ve Osmanlı İmparatorluğu’ndaki etkileri hakkında bilgi verildi.

Aydınlar Ocağı Başkanı Dr. Mustafa Güçlü, açılış konuşmasında Gertrude Bell’in, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşü ve Orta Doğu’daki sınırların yeniden çizilmesinde önemli bir rol oynayan casuslardan biri olduğunu belirtti. Güçlü, “Konya’ya da gelip burada çalışmalar yapan Bell’i, o dönemin tarihi fotoğraflarıyla biliyoruz. Fakat, Bell, yalnızca bir fotoğrafçı değil, aynı zamanda dönemin en önemli İngiliz ajanlarından biriydi” dedi.

Ardından kürsüye gelen Fotoğraf Sanatçısı Murat Sarıbaş, Gertrude Bell’in çok yönlü bir kişilik olduğunu vurgulayarak, “O bir tarihçi, arkeolog, seyyah ve fotoğrafçıydı. Ama bunun ötesinde, derin siyasi çalışmalar yaparken seyyah ve arkeolog kimliğinin arkasında önemli bir ajanlık faaliyeti de bulunuyordu. Arabistan’da görev yapan Lawrence herkes tarafından tanınır ama Gertrude Bell, ondan çok daha fazla yeteneklere sahipti. Şöhretinin daha düşük olması, Lawrence ile ilgili yapılan filmler nedeniyle olmuştur” şeklinde konuştu.

Gertrude Bell’in ailesi ve eğitim hayatıyla ilgili de bilgiler veren Sarıbaş, “Gertrude’ün dedesi meşhur bir demir tüccarıydı, babası da aynı işi yapıyordu. Annesini henüz iki yaşındayken kaybeden Gertrude, üvey annesi tarafından büyütüldü. O dönemde İngilizler kadınların eğitim almasına pek sıcak bakmazken, babası onu Oxford Üniversitesi'ne gönderdi ve Gertrude, Oxford'u birincilikle bitiren ilk kadın oldu” dedi.

1868 doğumlu Gertrude Bell’in, çocukluk yıllarında Orta Doğu ve Osmanlı coğrafyasına duyduğu ilgiden dolayı bölgeyi gezdiğini belirten Sarıbaş, “İstanbul’a geldiğinde yanında büyük, körüklü bir fotoğraf makinesi vardı. O yıllarda bu tür makineler oldukça büyüktü ve taşınması zordu. Gertrude, o makineyle birçok yerin fotoğraflarını çekti ve devletten aldığı izinle arkeolojik kazılar yaparak bölgede izler bıraktı” dedi.

Gertrude Bell’in Orta Doğu’ya ilk kez Büyükelçi olan amcasını ziyaret etmek için geldiğini ve Farsça öğrenerek Hafız Divanı’nı İngilizceye çevirdiğini aktaran Sarıbaş, “İlk ziyaretinde, elçilikte görevli bir diplomata aşık oldu. Ancak, evliliklerine izin verilmedi. Bir sonraki ziyaretinde ise aşık olduğu diplomat bir kazada hayatını kaybetti. Bu, Gertrude’ün yaşadığı ilk büyük hayal kırıklığıydı” diye ekledi.

Konya’da da bir süre kalan Bell’in, o dönemde Konya’da ve çevresinde çektiği tarihi fotoğrafların günümüze kadar ulaşan önemli birer belge olduğunu belirten Sarıbaş, “Konya surlarının tek fotoğrafı, Gertrude Bell’e ait. Keşke o surlardan bir eser geriye kalabilseydi. Onun fotoğraflarından, Sille’de o dönemde yoğun bir nüfus olduğunu anlıyoruz. Gertrude, gezdiği her yerde, arkeolog kimliğiyle rahatça hareket etti ve İngiliz Konsolosluklarıyla sürekli iletişim içindeydi” dedi.

Gertrude Bell’in, Osmanlı dönemi ve Alman-Türk ilişkilerine dair İngiltere’ye yazdığı mektuplarla önemli veriler sağladığını belirten Sarıbaş, “Gertrude, İngilizlere çok kıymetli bilgiler sunarak, Orta Doğu’nun bölünmesinde ve sınırların yeniden çizilmesinde büyük rol oynadı. Irak devletinin kurulması ve sınırlarının belirlenmesi onun katkılarıyla gerçekleşti. Gertrude, 1926’da, henüz 58 yaşındayken yüksek dozda uyku ilacı alarak yaşamını sonlandırdı. Ancak, bu bir intihar mıydı, yoksa bir suikast mıydı, bu hala bilinmemektedir” dedi.

Programın sonunda, Aydınlar Ocağı Başkanı Dr. Mustafa Güçlü, Yüksek Lisans öğrencisi olan Murat Sarıbaş’a teşekkür ederek, günün anısına bir kitap hediye etti. Etkinlik, katılımcılardan büyük ilgi gördü ve Gertrude Bell’in hayatına dair önemli bir perspektif sundu.