Ulusal Süt Konseyi 14 Ekim 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere çiğ süt tavsiye fiyatını 8,5 lira olarak belirlemişti

Süt üretim maliyeti 10 liranın üzerinde olmasına rağmen alım fiyatının 8,5 lira olarak belirlenmesi sütte adım adım gelen krizi patlattı. Üreticiye verilen 50 kuruşluk destek primi maliyetler altında ezilen üreticiye merhem olamadı.

Ulusal Süt Konseyinin geçtiğimiz yıldan beri açıkladığı çiğ sütteki tavsiye kararının üreticinin beklentisi olan süt-yem paritesindeki 1.3 lük oranı yakalayamaması nedeniyle üreticiler tepki gösterirken, birçok hayvan kesime gitti, süt üretimi azaldı, raflardaki fiyat 2.5 katına çıktı.

Ulusal Süt Konseyinin geçtiğimiz yıldan beri açıkladığı çiğ sütteki tavsiye kararının maliyetlerin altında kalması nedeniyle çoğu üretici sektörden ayrılırken, birçok hayvan kesime gitti, süt üretimi de azaldı.

Süt üretim maliyeti 10 liranın üzerinde olmasına rağmen Ulusal Süt Konseyi son olarak 14 Ekim tarihinden geçerli olmak üzere belirlediği 8,5 lira olan çiğ süt tavsiye fiyatın üreticinin tepkisine neden olmuş ve birlikler bu karara uymayacakların açıklamıştı.

Birliklerin kararının ardından piyasalarda serbest fiyat oluştu.  Sarayönü bölgesinde çiğ süt litre fiyatları 10-11 liraya kadar çıktı. Sanayici kimi büyük işletmelerden pazarlık usulü ile doğrudan alım yapmaya başladı.

Süt fiyatlarındaki serbest fiyat ve serbest piyasa marketlerdeki süt ürünlerine ise zam olarak yansıdı.

Uzun bir aradan sonra süt üreticisi artan fiyatlar nedeniyle para kazanmaya başlarken serbest piyasadaki bu artışlar ise bu kez tüketicinin tepkilerine neden oldu.

Fiyatı en çok artan ürünler süt mamulleri oldu

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Kasım ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. TÜİK’in verilere göre, fiyat artışının en yüksek olduğu ana grup gıda oldu. Gıda fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 102,55 olarak gerçekleşirken, gıda enflasyonuna en yüksek katkı ise süt ürünlerinden geldi. TÜİK verilerine göre, geçen ay yüzde 17,58 ile en çok artış tereyağında oldu.  Tereyağını yüzde 15,71 ile taze süt, yüzde 15,05 ile peynir izledi.

‘Peynir fiyatları et fiyatlarını geçti’

Tüketiciler zincir marketlerde aralık ayı itibari ile tereyağında kilogram başına 150 TL ve 225 TL arasında değişen fiyatlarla karşılaştı. Kaşar peyniri ise 150 TL’den başlarken pek çok markada fiyatlar 200 TL’nin üzerine çıktı.

Geçtiğimiz günlerde kimi marketlerin raflarında peynir fiyatlarının et fiyatlarını geçtiği görülmüş ve ziraatçılardan konu ile ilgili uyarı gelmişti.

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar da süt ürünlerindeki fiyat artışları ile ilgili uyarılarda bulunarak,

“Besi ve süt hayvancılığında maliyet artışları, üretimi sürdürebilir olmaktan çıkarıyor. Bazı marketlerde peynir fiyatlarının et fiyatlarını geçtiği bir ortamda hem üretici hem de tüketici için acilen tedbirler almak zorundayız” ifadelerini kullanmıştı.

“Üretici sanayici dengesi kurulsun”

Konu hakkında görüş aldığımız üretici birlikleri ise fiyat artışlarının üreticiyi memnun ettiğini ancak bunun da raflardaki fiyat artışlarına yansıyacağı ve zamların kaçınılmaz olduğu söylüyor.

Sarayönü Süt Üreticileri Birliği Başkanı Murat Ceran, Ulusal Süt Konseyinin belirlediği fiyatların piyasa da karşılık bulmadığını belirterek;

“Geçtiğimiz sezondan beri Ulusal Süt Konseyinin belirlediği fiyatlar üreticinin maliyetlerinin çok altında kaldı. üreticilerimiz çok sıkıntı yaşadı ve birçoğu hayvanlarını kesime göndermek zorunda kaldı.

Şimdi serbest piyasalarda bir artış söz konusu. Ancak bu kez üreticiler dağılmaya başladı. Kimi üreticiler çiğ süt tavsiye fiyatlarını uymadan kendi anlaşmaları ile fabrikalara ürünlerini satmaktalar. Yalnız bu durum üreticilerimizi ileride işin içinden çıkılmaz bir noktaya taşıyabilir.

Süt Birliği üreticilerin hakkını sonuna kadar savunur. Ama birlik olmazsa bugün 1.5 katına sattıkları sütleri yarın yok pahasına fabrikalara teslim ederek üreticilerimiz büyük zarara uğrarlar.

Süt üretiminde oluşan serbest piyasa fiyatlarının akibeti ise 25 Aralıkta yapılacak olan Ulusal Süt Konseyinin toplantısından sonra şekillenecek ve piyasayı sabitleyecektir” dedi.

“Üreticimizin yanındayız”

Ladik Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Mustafa Çoban ise, üreticinin büyük zorluklarla ayakta kalmaya çalıştığını belirterek, üretici, tüketici ve sanayici arasında dengelerin çok iyi korunması gerektiğini söyledi.

Sanayici ve fabrikalarla gerekli anlaşmaları yaptıklarını belirten Başkan Çoban,

“Ulusal Süt Konseyi’nin 8,5 Tl’lik tavsiye kararı elbette ki üreticiyi memnun etmedi. Dolayısıyla piyasalarda bir belirsizlik oluştu. Ancak biz sanayicilerle yaptığımız görüşme ve anlaşmalar neticesinde hiçbir firmayla rekabete girmeden üreticimizi de hak kaybına uğratmadan fiyatlarımızı belirleyerek süt alımı ve ödemesini gerçekleştireceğiz.”dedi.

Ulusal Süt Konseyi öncülüğünde sektör paydaşlarının acilen toplanıp bu sorunu çözüme kavuşturmak zorunda olduğunu belirten Çoban;

“Fiyatlardaki belirsizlik ve serbest piyasa hem üreticimize hem de tüketiciye olumsuz yansıyabilir. Üretici, tüketici ve sanayici arasında dengelerin çok iyi korunarak ortak bir çözüm bulunması en ideali.

Şimdiye kadar üretici artan maliyetler altında ezildi ve sektörden uzaklaştı. 650 üyesi bulunan kooperatifimizin 50-60 ton süt toplam kapasitesi 30-40 tonlara kadar geriledi.

Çünkü sektördeki olumlu veya olumsuz her gelişme üreticilerimizi etkilemektedir. Hem süt fiyatı hem de et fiyatı ile hayvan besleme maliyeti arasında karşılıklı bir parite belirlenmeli ve yıl boyunca bu paritedeki sapmaları telafi edecek bir çiğ süt destekleme ve kırmızı et piyasa düzenleme sistemi oluşturulmalıdır. Yem fiyatlarının da normalleşmesi gerekli sübvansiyonların uygulanması gerekmektedir.” şeklinde konuştu.