Türk Cumhuriyetlerinin gelişimi HİSDER'de konuşuldu

Prof. Dr. Hasan Bahar, Türk dünyasına yönelik ilgisinin gençlik yıllarına dayandığını ve Cengiz Aytmatov'dan Süleyman Çolpan’a kadar birçok edebiyatçının eserlerini okuyarak Türkiye dışındaki Türk topluluklarını yakından takip ettiğini ifade etti.

SSCB ve Türk Cumhuriyetleri
Bahar, 20 yıl önce Kırgız, Özbek, Türkmen veya Kazak kimliklerini ön planda tutan insanların bugün Türk olduklarını daha açık bir şekilde kabul ettiklerini belirtti. Bu değişimde Sovyetler Birliği’nin komünist dönemde uyguladığı politikaların etkili olduğunu söyleyen Bahar, her cumhuriyet için farklı Kiril alfabesi kullanılarak dil birliğinin engellenmek istendiğini, zamanla Rusça'nın tek ortak iletişim dili haline geldiğini vurguladı.

Bilge Kağan Kazı Çalışmaları
2001 yılında Moğolistan’daki Bilge Kağan kurganında kazı başkanı olarak görev yaptığını anlatan Bahar, bu çalışmalar sırasında altın ve gümüş buluntuların yanı sıra 78 metre uzunluğunda ve 38 metre genişliğinde bir kurganın ortaya çıkarıldığını söyledi. Bahar, elde edilen eserlerin Moğolistan Devlet Müzesi’ne teslim edildiğini ve Türk tarihi açısından önemli bilgiler elde edildiğini ifade etti.

Kazakistan ve Ortak Tarih Çalışmaları
Türk Cumhuriyetlerinde daha önce de bulunduğunu belirten Bahar, son Kazakistan gezisinde Almatı şehrinde bir ay geçirdiğini ve Prof. Dr. Mustafa Demirci ile birlikte Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri arasında tarih kitaplarının uyumu üzerine düzenlenen toplantılara katıldığını aktardı. Kazakistan’da 2012 yılında kurulan Türk Akademisi'nin Türk tarihi, edebiyatı ve coğrafyasına yönelik müfredat çalışmaları yaptığını da sözlerine ekledi.

Kızlar Üniversitesi ve Eğitim
Bahar, Kazakistan’da Türk Enstitüsü tarafından yürütülen ortak tarih kitabı projelerinde öğretim üyesi eksikliği nedeniyle bazı hedeflere ulaşılamadığını belirtti. Kızlar Üniversitesi hakkında bilgi veren Bahar, bu kurumun İkinci Dünya Savaşı sırasında erkeklerin savaşa gitmesiyle kadın öğretmen ve öğrencilerle kurulduğunu söyledi. Eğitim dilinde yaşanan sorunlara da değinen Bahar, Kazakça eğitimin ancak 1978 yılında başladığını ve akademisyenlerin yazı dilinde yeterli seviyeye ulaşmakta zorluk çektiklerini ifade etti.

Mustafa Çokay ve Türk Dünyası
Kazak fikir ve siyaset adamı Mustafa Çokay’ın Türk-İslam birliği fikrini savunduğunu dile getiren Bahar, Çokay’ın Türkistan halklarının siyasi birlik sağlaması gerektiğini savunduğunu belirtti. Çokay'ın "Her dış Türk’ün iki vatanı vardır; biri kendi anavatanı, diğeri ise Türkiye’dir" sözüne atıfta bulundu.

Esik Kurganı ve Kazakistan’ın Hazineleri
Esik Kurganı'nda bulunan Altın Elbiseli Adam zırhına dikkat çeken Bahar, bu buluntunun Kazakistan’ın en önemli hazinelerinden biri olduğunu söyledi. Esik Kurganı'nda Göktürk runik yazısına rastlandığını belirten Bahar, kazı çalışmalarında Rus, Çin ve Kore ekiplerinin yer aldığını; ancak resmi işbirliği sağlanmadığı için Türk ekiplerinin kazılara dahil olmadığını ifade etti.

Sonuç ve Ödül
Türk Cumhuriyetleriyle tarihsel iş birliğinin uzun bir süreç gerektirdiğini söyleyen Bahar, Türkiye’nin devlet tecrübesiyle bu çalışmalarda liderlik yapabileceğini belirtti. Program, Prof. Dr. Önder TV Kutlu ve Hüseyin Özen’in Bahar’a plaket takdim etmesi ve toplu fotoğraf çekimiyle sona erdi.