Afyonkarahisar Belediyesine "Ayrımcılık" cezası!

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), Afyonkarahisar Belediyesi tarafından sığınmacılar için nikah ücretinin 25 kat artırılarak 10 bin liraya çıkarılmasını, ayrımcılık yasağının ihlali olarak değerlendirerek idari para cezası verdi. TİHEK’in incelemesi, 2 Mayıs 2024 tarihinde alınan belediye kararıyla başlayan süreci kapsıyor. Bu karara göre, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için 400 lira olan nikah ücreti, geçici sığınmacılar için 10 bin lira olarak belirlenmişti.

TİHEK, basına yansıyan haberlerin ardından resen inceleme başlatarak Afyonkarahisar Belediyesi'nden yazılı görüş istedi. Belediyeden yıllara göre uygulanan nikah tarifelerini göndermesi talep edildi. Belediyenin yazılı görüşünde, kararın sadece yabancı statüsüne sahip geçici koruma altındaki kişilere yönelik alındığı belirtilmişti. Ancak yapılan incelemede, 2018 yılından itibaren her yıl nikah ücretlerinin arttığı ancak Türk vatandaşlarıyla yabancılar arasında herhangi bir ayrımcılık yapılmadığı tespit edildi. Bu durumda, TİHEK belediyenin uygulamasının ayrımcılık yasağını ihlal ettiğine karar vererek, Afyonkarahisar Belediyesi'ne üst sınırdan 204 bin 285 lira idari para cezası uyguladı.

TİHEK, kararında eşitlik ilkesine ve ayrımcılık yasağına dikkat çekti. Anayasada ve Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nda, eşitlik ilkesinin "vatandaş", "uyrukluk" gibi ayrımlar olmaksızın herkes için geçerli olduğu vurgulandı. Ayrıca, eşitlik ilkesine ve ayrımcılık yasağına tüm bireylerin ve özellikle hukuki statüsü farklı olan yabancıların da dahil olduğuna dikkat çekildi. Kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet sunumunda ayrımcı muamele sergilemesinin yasak olduğu, belediyelerin de sundukları hizmetlerde adil, şeffaf ve hesap verebilir hareket etmek zorunda oldukları ifade edildi.

Kararda, belediyenin geçici koruma statüsündeki yabancılara yönelik olarak ırk ve etnik köken temelinde ayrımcılık yaptığı belirtildi. Bir kişinin sadece ırkı, ulusal veya etnik kökeni nedeniyle olumsuz bir muameleye tabi tutulmasının, ülkenin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerle ve ulusal hukukla yasaklanmış olduğu kaydedildi. Ayrıca, bu tür uygulamaların, ailenin kurulması ve evlenme hakkı kapsamında haklılaştırılamayacak bir ayrımcılık olduğunu ve dolayısıyla ayrımcılık yasağının ihlal edildiğini belirtildi.

Sonuç olarak, Afyonkarahisar Belediyesi’nin uyguladığı nikah ücreti farklılığı, "makul bir gerekçe"ye dayanmayan ve orantısız bir uygulama olarak değerlendirildi. Bu durum, hem ulusal hukuk hem de Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere aykırı bulunduğu için TİHEK tarafından ayrımcılık yasağının ihlali olarak kabul edildi.