Emekli Profesör, mübadele anılarını yaşatan bir bağ kurdu

Türk-Yunan nüfus mübadelesiyle Giresun'a yerleşen ailesinin yaşadığı süreci araştıran emekli profesör İshak Özkan, ilçesindeki mübadele ailelerin hatırasını unutmayıp isimlerinin bir parka verilmesini sağladı.

Türkiye ve Yunanistan arasındaki 30 Ocak 1923’te imzalanan nüfus mübadelesi anlaşmasının 102. yılı geride kalırken, bu tarih, mübadele ile Türkiye’ye yerleşen ailelerin hafızalarında hala canlı bir yer tutuyor. Konya Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Bölümü’nden 2006 yılında emekli olan İshak Özkan da, mübadeleye dair unutulmaya yüz tutmuş anıları gün yüzüne çıkaranlardan biri.

İshak Özkan’ın dedesi Faik Özkan, ailesiyle 1924 yılında Selanik’ten Giresun’un Bulancak ilçesine göç etti. Özkan, küçük yaşlardan itibaren ailesinin bu zorlu süreci nasıl geçirdiğine dair merak içindeydi. Bu ilgi onu mübadele tarihini araştırmaya, Selanik’teki köylerine gidip ailesinin geçmişi hakkında daha fazla bilgi edinmeye yönlendirdi. Ailesinin göç yolculuğu ve yaşadıkları zorlukları öğrenen Özkan, bulduğu bilgileri, mübadeleyle gelen diğer ailelerin de hatırlanması adına topladı.

Özkan, mübadeleyi unutturmamak ve halk arasında kaynaşmayı teşvik etmek amacıyla Bulancak Belediyesine başvurdu ve ilçede yerleşen mübadele göçmeni aileler adına bir anı parkı yapılmasını önerdi. "Mübadelenin 100. Yılı Parkı" adıyla gerçekleştirilen bu parkta, ilçeye gelen mübadele göçmenlerinin sayıları, geldikleri bölgeler ve soyadlarına yer verildi.

İshak Özkan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ailesinin Selanik’in Kayalar kazasına bağlı Çalcılar köyünden göç ettiğini belirtti. Ailesinin "İshakhocaoğulları" soyadını taşıdığını aktaran Özkan, göç sırasında dedesinin, çocukları ve kardeşleriyle birlikte zorlu bir yolculuğa çıktığını söyledi. Ailesinin yaşadığı bu tarihsel süreç, Özkan’ın hem kişisel merakını hem de köklerine duyduğu saygıyı pekiştirdi. Bu yüzden mübadele tarihi, Özkan için sadece bir geçmişin hatırlanması değil, aynı zamanda geleceğe aktarılması gereken bir kültür mirası olarak önem taşıyor.

Özkan, ailesinden 4 kişinin göç sırasında yaşamını yitirdiğini ifade ederek, "Amcam yolda Yunan çeteleri tarafından vurulmuş, iki halam hastalıktan vefat etmiş. Bir amcam da hastalıktan Gülcemal Vapuru'nda Samsun açıklarında ölmüş. En son halam da geldiğinin üçüncü ayında annesiyle aynı zamanda burada vefat etmiş." dedi.

Ailesinin Selanik’teki her şeyini geride bırakıp, yanlarına alabildikleri kadar eşya ile uzun bir yürüyüşe çıktıklarını anlatan İshak Özkan, 24 Mayıs 1924’te Gülcemal Vapuru ile yola çıkan 748 mübadele göçmeninden 360’ının Bulancak’a yerleştiğini söyledi. Yola çıkanların büyük bir kısmı, zor şartlar altında hayatta kalmayı başarmış ve Türkiye’ye ulaşabilmişti.

İshak Özkan, babasının Bulancak’a geldiğinde sadece 7 yaşında olduğunu, fakat yıllar sonra babasının çoğunlukla kardeşlerinin ölümüne dair hatıralarını anlattığını belirtti. Özkan, bu hatıraların, o dönemin zorluklarını ve kayıplarını daha yakından anlamasına yardımcı olduğunu ifade etti.

"Dedeme olan saygım daha da artıyor"
Dedesinin çektiği acılar nedeniyle anılarını anlatmak istemediğini dile getiren Özkan, "Ben sormayı severdim, o anlatmayı sevmezdi. 'Bırak be evlat, bırak' diye dedem beni uyarırdı. Hatta anlatmamak için beni bırakıp gittiği de olmuştur. Kayıplar büyük çünkü. Malı, mülkü boşver, kendi evlatlarını ve eşini kaybetmiş bir insandan söz ediyoruz. Yani büyük travma. Bunlar gündeme geldikçe dedeme olan saygım daha da artıyor." diye konuştu.

Özkan, ailesinin Selanik'teki Çalcılar köyüne giderek incelemeler yaptığına da değinerek, "Yukarı, Aşağı Mahalle ve Loğmanlar denilen bölgeler var köyde. Oradaki en büyük cami kilise yapılmış, oradaki İshaklar Camisi yıkılmış. Biz burada nasıl ki evleri değiştirdiysek onlar da değiştirmişler. Gördüğüm bir cami var, başka bir şey kalmamış." dedi.

Mübadelenin üzerinden bir asrın geçtiğini hatırlatan Özkan, "Bulancak'ın kuruluşunda mübadillerin yeri ve önemi büyük. Benim annem ilçenin yerlilerinden ilk mübadil ile evlenen kişilerden biri. Yerli halk ile mübadillerin kaynaşmasını sağlayan birinci basamak olay. Bu yerli halk ile mübadeleden gelenlerin ayrışmasını engellemiş oluyor." ifadesini kullandı.

Özkan, Bulancak Belediye Başkanı Necmi Sıbıç ve meclis üyelerine parka verilen isim için teşekkür ederek, "Parka bu ismin verilmesi acıları anımsatmaktan ziyade göç ile gelen halkla yerli halkın bütünleşmesini desteklemek." dedi.