Geçen hafta biraz tarım akımları ya da felsefelerinden konuşurken önemli olanın mümkün olduğunca az toprak işleme olduğundan bahsetmiştik. Ama bazı alışkanlıklar ve bilgiler insan hali nedeniyle kolayca yenilenemiyor.

O halde bazı şeyleri gözleyip, düşünüp denerken eğer eski alışkanlıklara devam etmemiz gerekiyorsa en azından biraz daha farklı bakalım.

En baştan aslında traktörün kuvvet merkezi, pulluğun ağırlık merkezi ve bunların uzantılarının kesim noktasıyla başlamak doğru olur sanırım.

Traktörün kuvvet merkezi, büyük tekerlerin dingil merkezi gibi düşünün. Bunun hesapsız basit yolu kabaca oturduğunuz koltuğun altına denk gelir.

Pulluğun ağırlık merkezi ise kaçlı pulluk kullanacaksanız onun sayısına bağlıdır ama fizik matematik derken bu da genelde pulluğun tam ortasındaki çatı denilen noktanın alt hizasıdır. Yani çatı hizasında ki kulağın toprağa giren kısmının ortasıdır kabaca.

O kulağın toprağa en çok direndiğini düşündüğünüz nokta aslında tam olarak. Örneğin üçlü pulluksa 2.nin, 5 li pulluksa 3.nün tam hizasına denk gelir. 4 lü ya da ikilideyse tam orta ya da çatının alt hizasıdır.

Uzantıların kesim noktası ise traktörün itmesi toprağın geri çekmesi gibi farklı birkaç nedenle traktörde bu kuvvetlerin etkilediği noktadır.

Şimdi bunları nasıl kullanacağız. Doğru, az güç ve yakıt harcayarak bir sürüm yapacaksak bu üç noktanın aynı hizada olması istenir.

Eğer bu üç noktayı doğru bağlantılarla ortalamazsanız toprağınızın yapısına göre sürüm sırasında vurma ya da zıplamalar ya da sola çekmeler yüzünden direksiyonla boğuşmalarla uğraşırsınız. Hatalı ve dengesiz bağlantılarda ise fazla güç, fazla yakıt ya da sürekli direksiyon ya da sekme zıplama gibi sorunlarla uğraşabilirsiniz.

Bunun en basit yolu ise bağlantı kollarının kabaca direksiyonla tam ortalı hizada yapılabilmesine bağlıdır. Bağlantı kollarında denge ve ortalama yoksa bu sizin tüm merkez hesaplarınızı yanıltıp kötü ve çok güç harcatan bir sürüm yapmanıza neden olabilir.

Kafa karıştırmak değil ama ideal çeki noktası çeki hattı gibi ayrıntıları olsa da pulluğun ağırlık merkezi ile çeki hattının aynı ya da yakın olması istenir.

Bununda yolu eğer yağacağınız iş buna müsaitse üst bağlantı yaparken ki deliklerden mümkün olduğunca alttakine takmanızdır. Bu çeki merkezinizi daha yakın tutarak ekonomik ve güçlü sürüm yapmanızı sağlayacaktır

Pulluğun kulaklık tipide kullanacağınız toprak için önemlidir. Pulluk kulağınızın toprakla açısı dik ya da yarı dik ise devirme yapmaz. Parçalama yapar ve hafif ya da orta ağır topraklar içindir.

Varsa ve ağır bünyeli yani killi gibi toprakta kullanıyorsanız da yakıt ve güç sarfiyatınız artabilir. Ama eğer kulaklığınız yarı yada tam bükük ise bunlarda parçalamadan çok devirme yaparak toprağı sürer.

Yarı bükükler orta ya da tam ağır, tam bükükler ise ağır ya da çayırlı topraklarda daha çok tavsiye edilir.

Peki bunları nasıl seçersiniz? Dik kulaklıklarda toprağa ilk giren burunla kulağın açısı dike yakındır ve kulak diğerlerinden dardır. Orta dik kulaklıda ise kulaklar biraz daha geniş ve dike göre biraz daha yatıkdır. Dik ve orta dik pulluklar kabartma ve parçalamaya uygundur. Devirme için tavsiye edilmez ve kullanırken ortalama traktör hızının 5-6 km olması tavsiye edilir ve kumlu, hafif tınılı gibi ağır olmayan topraklara tavsiye edilir.

Yarı bükük kulaklıklarda ise burunla kulağın açısı yaklaşık 45 derecedir. Kabaca yerle duvarın tam ortasından geçecek açı yapar. Kulaklık genişliği diklerden daha geniş ama köşelimsi bir görünümdedir. Tam büküklerde ise yine 45 dereceye yakın açıda eğik olsada kulaklığı biraz daha geniş ama köşeli değil daha yuvarlaktır. Yarım ya da tam bükük kulaklıklı pulluklar ise diklerin aksine devirerek sürmek içindir. Kabartma ve parçalama yamazlar. Yarı bükükler tınlı killi yada yarı ağır topraklarda ve ortalama 5-7 km hızla sürüm hızıyla kullanılması tavsiye edilir. Tam büküklerde ise çayır karakterli, nemli ve ağır topraklarda, traktör hızı ise 7-8 km olması istenerek tavsiye edilir.

Sürümde dikkat etmemiz gereken başka bir ayrıntı ise kullandığımız pulluğun devirme etkisi ve açısıdır.

Toprağı sürerken pulluğun yerde açtığı genişliğe çizi diyoruz. Çizinin dikine haline yani pulluk derinliğine de çizi duvarı. Çizi duvarıyla çizinin topraktan yırtarak devirdiği parçaya da toprak şeridi.

Şimdi çizinin, çizi duvarına olan oranına bakmamız gerekiyor. Yani pulluğun yerde açtığı genişliği, pulluk derinliğine oranlamamız. Cetvelle olmasa da göz kararı. Eğer kumlu gibi hafif topraklarda çalışıyorsanız dik kulaklık kullanmalısınız. En ve derinlik oranı 1.3 olmalı.

Şöyle düşünün bu oranları. Çiziniz 10 santimse pulluğunuz 13 santim derine girmeli. Devam edelim. Benzer şekilde kültür toprakları denilen sürekli işlenen topraklardaysanız kültüform da denilen orta dik kulaklık kullanmalısınız ve bu devirmedeki en boy oranınız 1.40’ı geçmeli. Yani çizi 10 derinlik 14 santim gibi.

Ama eğer killi gibi ağır topraklardaysanız yarı ya da tam bükümlü büyük kulaklık kullanmalısınız ve toprağı keserken ki devirme oranınız 2 ila 3 arasında olmalıdır. Çizi 10 santim ise derinlik en az 20 santim gibi.

En basit hesabı ise şudur aslında. Toprak ağırlaştıkça boyuna derin ve enine dar sürüm yapmak. Yani toprak şeridini mümkün olduğunca dar ama uzun yapabilmek. Yukarıdaki oranlar ise devirme olması için sınır değerlerdir. Aslında traktör için en ekonomik sınırlar yani.

Bu oranlar ne işimize yarayacak sorusuna cevap: Eğer çizi ve derinlik hesabını bu yolla yapmazsanız o toprak yapısı devrilmez ve tekrar sürdüğünüz yere geri oturur. Kestiğiniz şerit diğer tarafa yaslanmadan tekrar yerine geri oturacak ve sürümünüz boşa gidecektir.

Haftaya farklı pulluk yapıları farklı ve basit ama işimize yarayacak hesaplarla devam etmek umuduyla selamlar…